প্ৰত্যাহ্বানৰ মুখত আকাশবাণী
লেখক- উৎপল দত্ত
উচ্চমানৰ বিষয়-বস্তু আৰু ব্যৱহাৰকাৰীৰ বাবে সহজ আৰু সুলভ প্ৰযুক্তি— এয়াই আকাশবাণীৰ মূল শক্তি আৰু সম্পদ। দ্ৰুত পৰিৱৰ্তিত আধুনিক সংবাদ মাধ্যমৰ পৰিৱেশত প্ৰাসংগিক হৈ থাকিবলৈ আকাশবাণীয়ে এক উল্লেখযোগ্য ডিজিটেল ৰূপান্তৰৰ মাজেৰে আগবঢ়াটো প্ৰয়োজনীয় আৰু কিছু আগবাঢ়িছে। আকাশবাণীৰ অনলাইন উপস্থিতি দেখাত বৃদ্ধি হৈছে, কিন্তু বৃদ্ধি আৰু ইয়াৰ ষ্ট্ৰীমিং সেৱাই পুৰণি প্ৰচাৰণৰ ধাৰাৰে আগবাঢ়িছে। ফলত, এই নতুন ডিজিটেল আৰু অনলাইন সম্প্ৰচাৰ ব্যৱস্থাই ব্যাপকসংখ্যক শ্ৰোতা বা ব্যৱহাৰকাৰীৰ মনত ইপ্সিত আলোড়নৰ সৃষ্টি কৰিব পৰা নাই। এটা কথা এইখিনিতে স্পষ্ট কৰি দিয়াটো উচিত হ’ব যে এই আলোচনাত যিবোৰ মন্তব্য দিয়া হৈছে সেয়া আকাশবাণীৰ পৰিকল্পনা বা আঁচনিৰ লগত সম্বন্ধ নথকা এজন নিষ্ঠবান শ্ৰোতাৰহে মন্তব্য।
অনুমান কৰিব পাৰি, আকাশবাণীৰ লক্ষ্য হৈছে পৰম্পৰাগত ৰেডিঅ’ৰ পৰিৱৰ্তে ডিজিটেল প্লেটফৰ্মৰ জৰিয়তে নতুন প্ৰজন্মৰ কম বয়সীয়া শ্ৰোতাক আকৰ্ষণ কৰা। এই পৰিৱৰ্তনৰ ভিতৰত আছে— ব্যৱহাৰকাৰীয়ে ভাল পোৱা বন্ধুত্বপূৰ্ণ মোবাইল এপ, আৰু ৱেবছাইট তৈয়াৰ কৰা য’ত শ্ৰোতাই লাইভ সম্প্ৰচাৰ, অনুৰোধৰ অনুষ্ঠান, আৰু প’ডকাষ্টত প্ৰৱেশ কৰিব পাৰে। ইয়াৰ উপৰি আকাশবাণীয়ে ছ’চিয়েল মিডিয়া আৰু অন্যান্য ডিজিটেল চেনেলৰ সহায় লৈ দৰ্শকৰ সৈতে সংযোগ স্থাপন কৰিছে, বিষয়-বস্তু আৰু মতামত সংগ্ৰহ কৰিছে। এই ডিজিটেল ৰূপান্তৰে কেৱল বৰ্তমানৰ দৰ্শকৰ ভিত্তি ধৰি ৰখাত সহায় কৰাই নহয়, অনলাইন বিষয়-বস্তুৰ সুবিধা আৰু সুলভতা পছন্দ কৰা নতুন শ্ৰোতাকো আকৰ্ষণ কৰিছে। তদুপৰি ই আকাশবাণীক অধিক ব্যক্তিগত আৰু একান্ত শ্ৰৱণৰ অভিজ্ঞতা দিব পৰা অৱস্থালৈ লৈ গৈছে। ডিজিটেল মিডিয়া বৃদ্ধি পোৱাৰ লগে লগে এই ধাৰাসমূহৰ সৈতে আকাশবাণীয়ে তাল ৰাখি আগবাঢ়ি যোৱাটো প্ৰাসংগিকতা আৰু প্ৰভাৱ বজাই ৰখাৰ বাবে অতি গুৰুত্বপূৰ্ণ।
আজিৰ দ্ৰুতগতিত পৰিৱৰ্তিত মাধ্যমৰ পৰিৱেশত আকাশবাণী প্ৰাসংগিক হৈ থাকিবলৈ বিষয়-বস্তুৰ বৈচিত্ৰ্য আৰু আধুনিকতা অতি গুৰুত্বপূৰ্ণ। সংগীত, বাতৰি, আৰু শিক্ষামূলক অনুষ্ঠানকে ধৰি নিজৰ অনুষ্ঠানৰ পৰিসৰ বৃদ্ধি কৰি আকাশবাণীয়ে বহল পৰিসৰৰ আৰু অধিক বৈচিত্ৰ্যময় দৰ্শকক আকৰ্ষণ কৰিব পাৰে। সংগীতৰ অনুষ্ঠানসমূহক বৈচিত্ৰ্যময় কৰি কেৱল পৰম্পৰাগত আৰু শাস্ত্ৰীয় ভাৰতীয় সংগীতকে নহয়, বিভিন্ন সংগীতৰ ৰুচি অনুসৰি সমসাময়িক ধাৰাৰ গীতৰ লগত পৰীক্ষামূলক গীতকো অন্তৰ্ভুক্ত কৰিব পাৰি। একে সময়তে পৰম্পৰাগত গীতসমূহ বিকৃত নকৰাকৈ ৰখাটোও আকাশবাণীৰ জাতীয় দায়িত্ব হোৱা উচিত। ইয়াৰ উপৰি শিক্ষামূলক কাৰ্যসূচীয়ে স্বাস্থ্য, বিজ্ঞান, কলা আৰু অধিক বিষয়ৰ তথ্যৰে ছাত্ৰ-ছাত্ৰী, প্ৰতিযোগী আৰু শিক্ষকসকলৰ উপযোগী অনুষ্ঠান প্ৰচাৰ কৰিব পাৰে। নতুন ৰাষ্ট্ৰীয় শিক্ষানীতিয়ে শৈক্ষিক জগতত আলোড়ন সৃষ্টি কৰিছে, আকাশবাণীয়ে এই শিক্ষানীতিৰ সহায়েৰে এচাম বিশেষ শ্ৰোতাক ভালদৰে প্ৰভাৱিত কৰিব পাৰে। বিষয়-বস্তুৰ এই বৈচিত্ৰ্যই শ্ৰোতাৰ অংশগ্ৰহণৰ তীব্ৰতা বৃদ্ধি কৰে আৰু আকাশবাণীক অধিক নিষ্ঠাৱান আৰু বৈচিত্ৰ্যময় শ্ৰোতাৰ ভিত্তি গঢ়ি তোলাত সহায় কৰে।
ভাৰতৰ বিশাল জনসংখ্যাৰ প্ৰায় পঁচানব্বৈ শতাংশক স্পৰ্শ কৰি আকাশবাণীয়ে ভাৰতৰ আন ৰেডিঅ’বোৰতকৈ বহু আগত অৱস্থান কৰি আছে। অসংখ্য ভাষা কোৱা ভাৰতৰ বৈচিত্ৰ্যময় জনসংখ্যাৰ সৈতে ফলপ্ৰসূভাৱে সংযোগ স্থাপন কৰিবলৈ আকাশবাণীৰ বাবে আঞ্চলিকৰ অনুষ্ঠানবোৰ অধিক সমৃদ্ধ কৰাটো অতি প্ৰয়োজনীয়। বিভিন্ন আঞ্চলিক ভাষা-উপভাষাৰ অনুষ্ঠানৰ প্ৰচাৰণ সময় বৃদ্ধি কৰি আকাশবাণীয়ে সমগ্ৰ দেশৰ বিভিন্ন সৰু সৰু সম্প্ৰদায়বোৰক সামাজিক মৰ্য্যাদা দিয়াত সহায় কৰিব পাৰে। তদুপৰি আঞ্চলিক ভাষাৰ অনুষ্ঠানে ভাৰতৰ চহকী সাংস্কৃতিক ঐতিহ্যৰ অবিচ্ছেদ্য অংগ স্থানীয় সংস্কৃতি, পৰম্পৰা আৰু উপভাষাসমূহৰ সংৰক্ষণ আৰু প্ৰচাৰত সহায় কৰিব। ই আঞ্চলিক শিল্পী, সংগীতজ্ঞ, লেখক, আৰু পণ্ডিতসকলক তেওঁলোকৰ কৰ্ম প্ৰদৰ্শনৰ বাবে এক মঞ্চ প্ৰদান কৰিব, যাৰ ফলত জাতিটোৰ সাংস্কৃতিক সজীৱতাই নতুন মাত্ৰা লাভ কৰিব। ইয়াৰ উপৰি আকাশবাণী হৈছে চৰকাৰী পদক্ষেপ, নীতি, আৰু আঁচনিসমূহৰ প্ৰচাৰৰ বাবে এক গুৰুত্বপূৰ্ণ চেনেল। ইয়াৰ যোগেৰে নাগৰিকে চৰকাৰে আগবঢ়োৱা সুবিধা প্ৰদানকাৰী আঁচনিসমূহৰ বিষয়ে ভালদৰে জানিব লাগে, আকাশবাণীয়ে সেই সুবিধা দিব লাগে। বৰ্তমান সময়ৰ দাবী মানি লৈ আকাশবাণীৰ ভূমিকা প্ৰচাৰকৰ হ’ব নালাগে, হ’ব লাগে অংশগ্ৰহণকাৰীৰ। শ্ৰোতাই ৰেডিঅ’ শুনিব, এই ধাৰণাৰ পৰিৱৰ্তে শ্ৰোতাই ৰেডিঅ’ত অংশগ্ৰহণ কৰিব— এয়াহে হ’ব লাগে আকাশবাণীৰ বৰ্তমানৰ আদৰ্শ।
(লেখক অনাতাৰ কেন্দ্ৰ, গুৱাহাটীত ১৯৯২ চনৰ পৰা ২০১৬ চনলৈ অনুষ্ঠান কাৰ্য্যনিৰ্বাহক আৰু ২০১৬ ৰ পৰা ২০২০ লৈ সঞ্চালক হিচাবে কৰ্মৰত আছিল।)