জৈৱ শোধনাগাৰ আৰু সম্ভাৱনা
লেখক- নিলয় দাস
ভাৰত চৰকাৰে ২০১৪ চনত পেট্ৰ’লত ইথানলৰ পাঁচ শতাংশ মিশ্ৰণ লক্ষ্য কৰি ইথানল নীতি প্ৰস্তুত কৰিছিল। আঁচনি অনুসৰি নৱেম্বৰ, ২০২২-ৰ ভিতৰত ১০ শতাংশ মিশ্ৰণ (যি লক্ষ্যত পাঁচমাহৰ আগতেই উপনীত হোৱা গৈছিল) আৰু ২০৩০ চনলৈ ২০ শতাংশ। এতিয়া চৰকাৰে চৰকাৰে ২০২৫ চনৰ ভিতৰত পেট্ৰ’লৰ সৈতে ইথানলৰ ২০ শতাংশ মিশ্ৰণৰ লক্ষ্য নিৰ্ধাৰণ কৰিছে। ১০ শতাংশ মিশ্ৰণ লক্ষ্যত উপনীত হৈ দেশখনে খাৰুৱা তেল আমদানি ব্যয়ৰ ক্ষেত্ৰত হোৱা বৈদেশিক মুদ্ৰাৰ প্ৰায় ৪০, ০০০ কোটি টকা ৰাহি কৰিছে। যেতিয়া দেশখনে ২০ শতাংশ মিশ্ৰণৰ লক্ষ্য পূৰণ কৰিবগৈ, তেতিয়া আমদানি ব্যয় হ্ৰাস হ’ব প্ৰায় এক লাখ কোটি টকা।
অসম জৈৱ-শোধনাগাৰ প্ৰাইভেট লিমিটেডৰ (এ বি আৰ পি এল) যুটীয়া উদ্যোগৰ অংশীদাৰ হিচাপে নুমলীগড় ৰিফাইনেৰী লিমিটেডে (এন আৰ এল) নুমলীগড়ত দ্বিতীয় প্ৰজন্মৰ ইথানল প্ৰকল্প স্থাপন কৰিছে। উত্তৰ পূৰ্বাঞ্চলত বাঁহ যথেষ্ট পৰিমাণে পোৱাৰ বাবে হোৱাৰ বাবে বাঁহক ‘ফিডষ্টক’ হিচাপে বাছনি কৰা হৈছে। জৰীপ অনুসৰি ইথানল প্ৰকল্পৰ বাবে প্ৰয়োজনীয় বাঁহ উত্তৰ-পূৰ্বাঞ্চলৰ ৰাজ্যসমূহত উপলব্ধ বাঁহৰ মাত্ৰ এক শতাংশ হ’লেই হ’ব। তাৰ উপৰি, যিহেতু বাঁহ ঘাঁহজাতীয় উদ্ভিদ, সেয়ে এবাৰ কটাৰ তিনিৰপৰা চাৰি বছৰৰ ভিতৰতে ই পুনৰ পূৰ্বৰ আকাৰলৈ বৃদ্ধি হয়। ইমান সহজে বাঁহ উপলব্ধ হোৱাৰ বাবেই ‘ফিডষ্টক’ হিচাপে বাঁহ বাছনি কৰা হৈছিল। লগতে আন এটা উল্লেখনীয় কথা এয়ে যে, এই প্ৰকল্পটোত ব্যৱহৃত প্ৰযুক্তিৰ জৰিয়তে এচিটিক এচিড আৰু ফুৰফুৰাল নামৰ পদাৰ্থ দুবিধ উপ-সামগ্ৰী হিচাপে উৎপাদন কৰিব পৰা যাব।
এই জৈৱ শোধনাগাৰৰ সৈতে জড়িত মূল কেঁচামাল আৰু উৎপাদিত সামগ্ৰীৰ (বাৰ্ষিক পৰিমাণৰ সৈতে) তালিকা তলত সূচীভুক্ত কৰা হৈছে
কেঁচামাল: –
বাঁহ (ভিজা ভিত্তি) : ৫০০০০০ টন
ফৰ্মিক এচিড (HCOOH): ৬৬০০ টন
এনজাইম : ১২০০০ টন
উৎপাদিত সামগ্ৰী: –
ইথানল (C2H5OH) : ৪৯০০০ টন
ফাৰফুৰাল (C₄H₃OCHO): ১৯০০০ টন
এচিটিক এচিড (CH3COOH): ১১০০০ টন
ফ্লাই এছ : ৯৯০০ টন
তৰল কাৰ্বন ডাই অক্সাইড : ৩২০০০ টন
(Liquid CO2)
এই লেখাটোৰ দ্বাৰা জৈৱ শোধনাগাৰৰ কেঁচামাল আৰু উৎপাদিত সামগ্ৰীৰ সৈতে জড়িত ব্যৱসায়িক সম্ভাৱনাক বিচাৰি উলিওৱাৰ প্ৰচেষ্টা চলোৱা হৈছে।
বাঁহৰ যোগানৰ সৈতে জড়িত ব্যৱসায়িক সুযোগ:
জৈৱ শোধনাগাৰৰ বাবে প্ৰয়োজন প্ৰতিদিনে প্ৰায় ৬০০০০ ডাল বাঁহ; বছৰি ২ কোটি ডালৰ সমান। প্ৰয়োজনীয়তাৰ পৰিমাণ বিবেচনা কৰিলে তলত দিয়া ক্ষেত্ৰত ব্যৱসায়ৰ বিশাল পৰিসৰ আছে:
– বাঁহ খেতি
– বাঁহৰ সংগ্ৰহ
– বাঁহৰ চিপিং (সৰু সৰু টুকুৰা কৰা)
– বাঁহ / কটাবাঁহৰ পৰিবহণ
ফৰ্মিক এচিডৰ যোগানৰ সৈতে জড়িত ব্যৱসায়িক সুযোগ:
জৈৱ শোধনাগাৰৰ বাবে প্ৰতিদিনে এক টেংকাৰ ফৰ্মিক এচিড (২০ টন)ৰ প্ৰয়োজন হয়; যিটো বছৰি ৩৩০খন টেংকাৰৰ সমান। নুমলীগড়লৈ ফৰ্মিক এচিডৰ যোগান গুজৰাটৰ পৰা হ’ব, নহ’লে কলকাতা বন্দৰৰ পৰা (আমদানিকৃত সামগ্ৰী) হ’ব। উদ্যোগটো চলাবলৈ অহৰহ যোগান বজাই ৰখাৰ বাবে লজিষ্টিক প্ৰত্যাহ্বান বিবেচনা কৰিলে অসমত ফৰ্মিক এচিড প্লাণ্ট স্থাপনৰ বিপুল সম্ভাৱনা আছে। এতিয়ালৈকে ভাৰতত থলুৱা প্ৰযুক্তি ব্যৱহাৰ কৰি ফৰ্মিক এচিড উৎপাদন কৰা কোনো বাণিজ্যিক উদ্যোগ নাই। কেন্দ্ৰীয় নিমখ আৰু সাগৰীয় ৰাসায়নিক গৱেষণা প্ৰতিষ্ঠানে CO2 ৰ পৰা ফৰ্মিক এচিড উৎপাদনৰ প্ৰযুক্তি বিকশিত কৰাৰ বাবে কাম কৰি আছে।
এনজাইমৰ যোগানৰ সৈতে জড়িত ব্যৱসায়িক সুযোগ:
জৈৱিক বিক্ৰিয়াৰ বাবে এনজাইমৰ প্ৰয়োজন আৰু জৈৱ শোধনাগাৰ আমদানিকৃত এনজাইমৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল। বৰ্তমান এনজাইমৰ আনুমাণিক পৰিমাণ বছৰি প্ৰায় ১৫০০০ টন আৰু ইয়াৰ বাবে বহুত খৰচ জড়িত। এনজাইমৰ গুৰুত্ব, ইয়াৰ খৰচ আৰু লজিষ্টিক সম্পৰ্কীয় প্ৰত্যাহ্বানসমূহ বিবেচনা কৰিলে গৱেষণা আৰু উন্নয়নৰ জৰিয়তে স্থানীয়ভাৱে এনজাইম বিকশিত কৰি অসমত উৎপাদন আৰম্ভ কৰাৰ জৰুৰী প্ৰয়োজনীয়তা আছে। এন আৰ এলকে ধৰি বিভিন্ন প্ৰতিষ্ঠানে স্থানীয় উদ্যোগক স্থানীয়ভাৱে এনজাইম বিকশিত কৰিবলৈ সহায় কৰি আছে।
এ বি আৰ পি এলৰ জৈৱ শোধনাগাৰৰ প্ৰকল্প সম্পূৰ্ণ হোৱাৰ উপক্ৰম হৈছে আৰু চলিত বৰ্ষৰ শেষৰ ফালে এই উদ্যোগটোৱে বাণিজ্যিকভাৱে উৎপাদন আৰম্ভ কৰাৰ সম্ভাৱনা আছে। এই উদ্যোগটোত ব্যৱহৃত প্ৰযুক্তি বিশ্বত প্ৰথমবাৰৰ বাবে ব্যৱহৃত হৈছে আৰু ইয়াৰ সফল ৰূপায়ণৰ পিছত একে প্ৰযুক্তি ব্যৱহাৰ কৰি উত্তৰ-পূব ভাৰতত আৰু কিছুমান নতুন উদ্যোগ অহাটো প্ৰায় নিশ্চিত। এই পটভূমিত ফৰ্মিক এচিড আৰু এনজাইমৰ চাহিদাও সময়ৰ লগে লগে বৃদ্ধি পাব।
এচিটিক এচিডৰ ব্যৱহাৰ আৰু সম্ভাৱ্য ভতিয়ানী উদ্যোগ:
এচিটিক এচিডে বহুতো সামগ্ৰী উৎপাদনত লোৱা অবিচ্ছেদ্য ভূমিকাৰ কথা তলত চমুকৈ আলোচনা কৰাৰ লগতে ইয়াৰ অৰ্থনৈতিক আৰু ঔদ্যোগিক তাৎপৰ্যৰ কথাও উল্লেখ কৰা হ’ল—
১) খাদ্য আৰু পানীয় উদ্যোগ
– ভিনেগাৰ উৎপাদন: এচিটিক এচিড প্ৰত্যক্ষভাৱে ভিনেগাৰ উৎপাদন কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা হয়, যিটো এটা অপৰিহাৰ্য মচলা আৰু সংৰক্ষক।
– খাদ্য সংযোজক: ই বিভিন্ন খাদ্য সামগ্ৰীত এচিডুলেণ্ট হিচাপে কাম কৰে, সোৱাদ বৃদ্ধি কৰে আৰু সংৰক্ষক হিচাপে কাম কৰে।
২) ঔষধ উদ্যোগ
– সক্ৰিয় ঔষধিয় উপাদান: এচিটিক এচিড এণ্টিবায়টিক আৰু অন্যান্য ঔষধি যৌগকে ধৰি বিভিন্ন সংশ্লেষণৰ লগত জড়িত।
– এণ্টিচেপ্টিক আৰু বীজাণুনাশক: ইয়াক স্থানীয় এণ্টিচেপ্টিক আৰু অন্যান্য বীজাণুনাশক সামগ্ৰীৰ প্ৰস্তুতিত ব্যৱহাৰ কৰা হয়।
৩) বস্ত্ৰ উদ্যোগ
– কৃত্ৰিম আঁহ: এচিটিক এচিড ব্যৱহাৰ কৰি চেলুলজ এচিটেট উৎপাদন কৰা হয়, যিটো অধিক প্ৰক্ৰিয়াকৰণ কৰি বস্ত্ৰৰ বাবে আঁহলৈ পৰিণত কৰা হয়।
– ডাইং আৰু ফিনিচিং: ই ডাইং প্ৰক্ৰিয়াত গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰে
৪) ৰাসায়নিক উৎপাদন
– এচিটেট এষ্টাৰ: এইবোৰ ৰং, আৱৰণ, চিয়াঁহীত দ্ৰাৱক হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়।
– এচিটিক এনহাইড্ৰাইড: এই ডেৰাইভেটিভ ফটোগ্ৰাফিক ফিল্ম আৰু বস্ত্ৰৰ বাবে চেলুলজ এচিটেট উৎপাদনৰ বাবে অতি প্ৰয়োজনীয়।
– ভিনাইল এচিটেট মনোমাৰ (VAM): VAM ব্যৱহাৰ কৰি পলিভিনাইল এচিটেট তৈয়াৰ কৰা হয়, যিটো আঠা, ৰং, আৰু আৱৰণত ব্যৱহাৰ কৰা হয়।
৫) প্লাষ্টিক আৰু পলিমাৰ
– পলিইথাইলিন টেৰেফ্থালেট (PET): বটল আৰু পাত্ৰৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰা সাধাৰণ প্লাষ্টিক PET সংশ্লেষণত এচিটিক এচিড ব্যৱহাৰ কৰা হয়।
– পলিভিনাইল এচিটেট (PVA): আঠা, ফিল্ম, আৰু চ্যুইংগামৰ বাবে ভিত্তি হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়।
৬) কৃষি
– কীটনাশক আৰু ঘাঁহনিনাশক: এচিটিক এচিড বিভিন্ন কৃষি ৰাসায়নিক পদাৰ্থৰ এক উপাদান।
– পশু খাদ্য সংৰক্ষণ: ইয়াক পশুৰ খাদ্যৰ উপচাৰ/শোধন আৰু সংৰক্ষণৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰা হয়।
৭) ৰবৰ উদ্যোগ
– ভলকেনাইজেচন: ৰবৰৰ ভলকেনাইজেচন প্ৰক্ৰিয়াত এচিটিক এচিডৰ ডেৰাইভেটিভ ব্যৱহাৰ কৰি ৰবৰৰ সামগ্ৰীৰ স্থায়িত্ব আৰু স্থিতিস্থাপকতা বৃদ্ধি কৰা হয়।
৮) ঘৰুৱা সামগ্ৰী
– চাফাই দ্ৰব্য: খনিজ পদাৰ্থৰ দাগ আৰু গ্ৰীজ আঁতৰোৱাৰ ক্ষমতাৰ বাবে ই বিভিন্ন ঘৰুৱা চাফাই কৰ্মত এটা উপাদান।
– ব্যক্তিগত যত্নৰ সামগ্ৰী: চুলি কণ্ডিচনাৰ আৰু অন্যান্য ব্যক্তিগত যত্নৰ সামগ্ৰী উৎপাদনত ব্যৱহাৰ কৰা হয়।
১০) চামৰা আৰু বস্ত্ৰশিল্প
– চামৰাৰ টেনিং: টেনিং প্ৰক্ৰিয়াত এচিটিক এচিড ব্যৱহাৰ কৰি প্ৰাণীৰ ছালৰ শোধন কৰা হয়।
– ফিনিচিং এজেণ্ট: বস্ত্ৰৰ গুণগত মান আৰু স্থায়িত্ব বৃদ্ধি কৰিবলৈ ফিনিচিং এজেণ্টত ব্যৱহাৰ কৰা হয়।
১১) ফটোগ্ৰাফী
– ফিল্ম প্ৰচেছিং: ফটোগ্ৰাফিক ফিল্মৰ বিকাশত এচিটিক এচিডক ষ্টপ বাথ হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়, যাৰ ফলত ক্ষাৰকীয় বিকাশক নিষ্ক্ৰিয় কৰে।
১২) নিৰ্মাণ
– আঠা আৰু ছিলেণ্ট: নিৰ্মাণৰ উদ্দেশ্যে আঠা আৰু ছিলেণ্ট প্ৰস্তুত কৰাত এচিটিক এচিডৰ ডেৰাইভেটিভ ব্যৱহাৰ কৰা হয়।
ফাৰফুৰালৰ ব্যৱহাৰ আৰু সম্ভাৱ্য ভতিয়ানী উদ্যোগ:
ফাৰফুৰাল কৃষি জৈৱবস্তুৰ পৰা আহৰণ কৰা এক মূল্যৱান ৰাসায়নিক পদাৰ্থ। ইয়াৰ অনন্য বৈশিষ্ট্যই ইয়াক বিভিন্ন প্ৰয়োগ আৰু ভতিয়ানী উদ্যোগত উপযোগী কৰি তোলে। ইয়াত ফাৰফুৰেলৰ প্ৰাথমিক ব্যৱহাৰ আৰু সংশ্লিষ্ট ভতিয়ানী উদ্যোগসমূহৰ বিষয়ে কিছু তথ্য উল্লেখ কৰা হ’ল—
১) তেল শোধন উদ্যোগ
লুব্ৰিকেটিং তেল আৰু ডিজেল ইন্ধন শোধনত ফাৰফুৰালক নিৰ্বাচিত দ্ৰাৱক হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়। ফাৰফুৰাল ব্যৱহাৰ কৰি লুব্ৰিকেটিং তেল পৰিশোধন কৰা হয়, যাৰ ফলত ইয়াৰ গুণগত মান আৰু কাৰ্যক্ষমতা উন্নত হয়।
২) প্লাষ্টিক আৰু পলিমাৰ উদ্যোগ
– ফুৰান ৰেজিন উৎপাদনত ফাৰফুৰাল অতি গুৰুত্বপূৰ্ণ, ফাৰফুৰাল হাইড্ৰ’জেনেটেড কৰি ফুৰান ৰেজিন উৎপাদনৰ বাবে এটা মূল মধ্যৱৰ্তী ফাৰফুৰাইল এলক’হল উৎপন্ন কৰিব পাৰি। ফুৰান ৰেজিন ফাউণ্ড্ৰি বালি বাইণ্ডাৰ, আঠা, আৱৰণ, আৰু চিমেণ্টত ব্যৱহাৰ কৰা হয়।
– ফাৰফুৰাল ফেনলিক ৰেজিন নিৰ্মাণতো ব্যৱহাৰ কৰা হয়, যাৰ প্ৰয়োগ মল্ডিং যৌগ আৰু লেমিনেটত হয়।
দীৰ্ঘজীৱী প্লাষ্টিক, আঠা, আৰু আৱৰণ তৈয়াৰ কৰিবলৈ ফুৰান আৰু ফেনলিক ৰেজিনৰ উৎপাদন অতি প্ৰয়োজনীয়।
৩) কৃষি
কীটনাশক আৰু নেমাটিচাইড: কীট-পতংগ আৰু মাটিত থকা নেমাটোডৰ পৰা শস্যক ৰক্ষা কৰিবলৈ ফাৰফুৰেল ভিত্তিক প্ৰস্তুতি ব্যৱহাৰ কৰা হয়।
৪) ঔষধ উদ্যোগ
ফাৰফুৰেলে বিভিন্ন সক্ৰিয় ঔষধ উপাদান (এপিআই) সংশ্লেষণত মধ্যৱৰ্তী হিচাপে কাম কৰে। ইয়াক মেলেৰিয়া আৰু প্ৰদাহ নিবাৰণকাৰী ঔষধকে ধৰি বিভিন্ন ঔষধ সংশ্লেষণত ব্যৱহাৰ কৰা হয়।
৫) সোৱাদ আৰু সুগন্ধি উদ্যোগ
ফাৰফুৰেল আৰু ইয়াৰ ডেৰাইভেটিভ ব্যৱহাৰ কৰি সোৱাদযুক্ত এজেণ্ট আৰু সুগন্ধি উৎপাদন কৰা হয়, যিয়ে বিভিন্ন সামগ্ৰীৰ গোন্ধ আৰু সোৱাদত অৰিহণা যোগায়।
– ফ্লেভাৰিং এজেণ্ট: খাদ্য আৰু পানীয়ৰ বাবে সোৱাদ সৃষ্টি কৰাত ব্যৱহাৰ কৰা হয়।
– সুগন্ধি: সুগন্ধি আৰু অন্যান্য সুগন্ধিযুক্ত সামগ্ৰীত অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হয়।
৬) নিৰ্মাণ উদ্যোগ
– জাৰণ প্ৰতিৰোধক: নিৰ্মাণ সামগ্ৰীক জাৰণৰ পৰা ৰক্ষা কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা হয়।
– কম্পোজিট: নিৰ্মাণৰ বাবে উচ্চ শক্তিৰ কম্পোজিট সামগ্ৰী উৎপাদন কৰিবলৈ ফাৰফুৰেল ভিত্তিক ৰেজিন ব্যৱহাৰ কৰা হয়।
৭) অটোমোটিভ আৰু এৰোস্পেচ উদ্যোগ
ফাৰফুৰেল ভিত্তিক ৰেজিনৰ পৰা তৈয়াৰী উচ্চ কাৰ্যক্ষম কম্পোজিট অটোমোটিভ আৰু মহাকাশ প্ৰয়োগত ব্যৱহাৰ কৰা হয়।
৮) বস্ত্ৰ উদ্যোগ
কাপোৰৰ স্থায়িত্ব আৰু মান উন্নত কৰিবলৈ বস্ত্ৰ প্ৰস্তুতি প্ৰক্ৰিয়াত ব্যৱহাৰ কৰা হয়।
৯) কাগজ আৰু পাল্প উদ্যোগ
বিভিন্ন কাগজ আৰু পাল্প সামগ্ৰী উৎপাদনত প্ৰক্ৰিয়াকৰণ সহায়ক হিচাপে ফাৰফুৰাল ব্যৱহাৰ কৰা হয়।
ফ্লাই এছৰ ব্যৱহাৰ আৰু সম্ভাৱ্য ভতিয়ানী উদ্যোগ:
জৈৱ কয়লাৰ পৰা উৎপাদিত ফ্লাই এছ, যাক বায়’মাছ ফ্লাই এছ বুলিও কোৱা হয়, ইয়াৰ কেইবাটাও প্ৰয়োগ পৰম্পৰাগত কয়লাৰ ফ্লাই এছৰ দৰেই যদিও ইয়াৰ সুকীয়া ৰাসায়নিক গঠন আৰু ধৰ্মৰ বাবে কিছু পাৰ্থক্য আছে। জৈৱ-কয়লাৰ ফ্লাই এছৰ কিছুমান প্ৰাথমিক ব্যৱহাৰ ইয়াত উল্লেখ কৰা হ’ল:
নিৰ্মাণ উদ্যোগ:
১) চিমেণ্ট আৰু কংক্ৰিট উৎপাদন
– চিমেণ্টৰ বিকল্প: কংক্ৰিটৰ মিশ্ৰণত পৰ্টলেণ্ড চিমেণ্টৰ আংশিক প্ৰতিষ্ঠাপন হিচাপে জৈৱ-কয়লাৰ ফ্লাই এছ ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি, যাৰ ফলত কাৰ্বন ফুটপ্ৰিণ্ট হ্ৰাস কৰাৰ লগতে কাৰ্য্যক্ষমতা আৰু স্থায়িত্ব বৃদ্ধি পায়।
– কংক্ৰিট এডিটিভ: ই কংক্ৰিটৰ শক্তি আৰু স্থায়িত্ব বৃদ্ধি কৰাত সহায় কৰে আৰু ৰাসায়নিক আক্ৰমণৰ প্ৰতিৰোধ ক্ষমতাও বৃদ্ধি কৰিব পাৰে।
– চিমেণ্ট উৎপাদন: ইয়াক মিশ্ৰিত চিমেণ্ট উৎপাদনত কেঁচামাল হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়, যিয়ে বহনক্ষমতাত অৰিহণা যোগায় আৰু চিমেণ্ট উৎপাদনৰ কাৰ্বন ফুটপ্ৰিণ্ট হ্ৰাস কৰে।
২) নিৰ্মাণ সামগ্ৰী
– ফ্লাই এছ ইটা আৰু ব্লক: জৈৱ-কয়লাৰ ফ্লাই এছ ব্যৱহাৰ কৰি ইটা আৰু ব্লক নিৰ্মাণ কৰিব পাৰি, যিয়ে কম ওজন, উন্নত তাপ নিৰোধক, আৰু পৰিৱেশৰ বহনক্ষমতাৰ দৰে সুবিধা প্ৰদান কৰে।
– পেভিং ষ্টোন আৰু টাইলছ: ইয়াক পেভিং ষ্টোন আৰু টাইলছকে ধৰি বিভিন্ন প্ৰিকাষ্ট কংক্ৰিটৰ সামগ্ৰী উৎপাদনত ব্যৱহাৰ কৰা হয়।
পৰিৱেশৰ প্ৰয়োগ
৩) মাটি সংশোধন আৰু স্থিতিশীলতা
– মাটিৰ কণ্ডিচনিং: জৈৱ-কয়লাৰ ফ্লাই এছে মাটিৰ টেক্সচাৰ উন্নত কৰে, পানী ধৰি ৰখাৰ ক্ষমতা বৃদ্ধি কৰে, আৰু পুষ্টিকৰ পদাৰ্থৰ পৰিমাণ উন্নত কৰিব পাৰে। সেয়েহে ইয়াক মাটি কণ্ডিচনাৰ -চাপে কৃষিত ব্যৱহাৰৰ বাবে উপযোগী কৰি তোলে।
– ভূমি পুনৰুদ্ধাৰ: ইয়াক অৱক্ষয়ী বা দূষিত ভূমি সুস্থিৰ আৰু পুনৰুদ্ধাৰ, মাটিৰ গঠন আৰু উৰ্বৰতা উন্নত কৰাৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰা হয়।
৪) আৱৰ্জনা ব্যৱস্থাপনা
– লেণ্ডফিলৰ আৱৰণ: জৈৱ কয়লাৰ ফ্লাই এছক লেণ্ডফিলত আৱৰণ সামগ্ৰী হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি, যিয়ে আৱৰ্জনা নিয়ন্ত্ৰণ কৰাত সহায় কৰে আৰু লিচেট গঠন হ্ৰাস কৰে।
– কঠিন আৱৰ্জনা স্থিতিশীলতা: ই বিভিন্ন ধৰণৰ কঠিন আৱৰ্জনাক স্থিতিশীল কৰি তুলিব পাৰে, পৰিৱেশৰ বিপদ হ্ৰাস কৰিব পাৰে আৰু আৱৰ্জনা ব্যৱস্থাপনা পদ্ধতি অধিক কাৰ্যক্ষম কৰিব পাৰে।
ঔদ্যোগিক প্ৰয়োগ
৫) খনি উদ্যোগ
– বেকফিলিং: খননত বেকফিলিং কাৰ্যত জৈৱ-কয়লা ফ্লাই এছ ব্যৱহাৰ কৰা হয় যাতে শূন্যতা পূৰণ হয় আৰু খনিৰ কাম-কাজ সুস্থিৰ হয়।
– এচিড খনিৰ নিষ্কাশন নিয়ন্ত্ৰণ: ই এচিডিক খনিৰ পানী নিষ্ক্ৰিয় কৰাত সহায় কৰিব পাৰে, পৰিৱেশ প্ৰদূষণ ৰোধ কৰিব পাৰে আৰু খনিৰ স্থানৰ পুনৰ্বাসন বৃদ্ধি কৰিব পাৰে।
৬) ভূ-কাৰিকৰী প্ৰয়োগ
– পাতল ভৰোৱা সামগ্ৰী: জৈৱ কয়লাৰ ফ্লাই এছ নিৰ্মাণ প্ৰকল্পত পাতল ভৰোৱা হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়, যেনে মথাউৰি আৰু ধৰি ৰখা গঠন, তলৰ মাটিত বোজা হ্ৰাস কৰা।
– গ্ৰাউটিং সামগ্ৰী: ইয়াক শূন্যতা পূৰণ আৰু মাটিৰ তলৰ গঠন সুস্থিৰ কৰিবলৈ গ্ৰাউটিং প্ৰয়োগত ব্যৱহাৰ কৰা হয়।
কৃষি প্ৰয়োগ
৭) সাৰ আৰু মাটি কণ্ডিচনাৰ
– পুষ্টিকৰ উৎস: জৈৱ কয়লাৰ ফ্লাই এছে মাটিত প্ৰয়োজনীয় পুষ্টিকৰ উপাদান যেনে পটাছিয়াম, ফছফৰাছ, আৰু অতি ক্ষুদ্ৰ পৰিমাণত আন মৌল উপাদান যোগান ধৰিব পাৰে, যাৰ ফলত মাটিৰ উৰ্বৰতা আৰু শস্যৰ উৎপাদন বৃদ্ধি পায়।
– pHৰ ভাৰসাম্য: ইয়াৰ সহায়ত মাটিৰ pH-ৰ মাত্ৰা নিয়ন্ত্ৰণ কৰিব পাৰি (বিশেষকৈ অম্লীয় মাটিত) যিয়ে উদ্ভিদৰ বৃদ্ধিত সহায় কৰে।
অন্যান্য প্ৰয়োগ
৮) উৎপাদন
– চিৰামিক আৰু কাঁচ: জৈৱ কয়লাৰ ফ্লাই এছক চিৰামিক আৰু কাঁচ উৎপাদনত কেঁচামাল হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি, যাৰ ফলত প্ৰয়োজনীয় চিলিকা আৰু এলুমিনাৰ পৰিমাণ পোৱা যায়।
– কৃত্ৰিম গোটা পদাৰ্থ: ইয়াক কৃত্ৰিম গোটা পদাৰ্থ উৎপাদন কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি, যিবোৰ লঘু কংক্ৰিট আৰু অন্যান্য কামৰ বাবে নিৰ্মাণত ব্যৱহাৰ কৰা হয়।
৯) শক্তি খণ্ড
ছীলিং আৰু চিমেণ্টযুক্ত সামগ্ৰী: শক্তি খণ্ডৰ বিশেষকৈ তেল আৰু গেছ নিষ্কাশনত কূপ আৰু অন্যান্য গঠন বন্ধ কৰাৰ বাবে চিমেণ্টযুক্ত সামগ্ৰী সৃষ্টি কৰিবলৈ ফ্লাই এছ ব্যৱহাৰ কৰা হয়।
পৰিৱেশৰ সুবিধা
– কাৰ্বন ফুটপ্ৰিণ্ট হ্ৰাস: নিৰ্মাণ সামগ্ৰীত জৈৱ-কয়লাৰ ফ্লাই এছ ব্যৱহাৰ কৰিলে পৰ্টলেণ্ড চিমেণ্টৰ প্ৰয়োজনীয়তা হ্ৰাস কৰি আৰু আৱৰ্জনা উপজাত সামগ্ৰী ফলপ্ৰসূভাৱে ব্যৱহাৰ কৰি কাৰ্বন ফুটপ্ৰিণ্ট হ্ৰাস কৰাত সহায় কৰে।
– আৱৰ্জনা ন্যূনতম কৰা: জৈৱ-কয়লাৰ ফ্লাই এছ ব্যৱহাৰ কৰিলে লেণ্ডফিলত পেলোৱা আৱৰ্জনাসমূহৰ পৰিমাণ হ্ৰাস পায়, যাৰ ফলত বহনক্ষম আৱৰ্জনা ব্যৱস্থাপনা পদ্ধতিৰ প্ৰসাৰ ঘটে।
– সম্পদৰ কাৰ্যক্ষমতা: ই জৈৱবস্তুৰ দহনৰ উপজাত সামগ্ৰীসমূহ মূল্যৱান সামগ্ৰীলৈ পুনঃব্যৱহাৰ কৰি সম্পদৰ দক্ষ ব্যৱহাৰ বৃদ্ধি কৰে।
এই ব্যৱহাৰসমূহে জৈৱ-কয়লাৰ ফ্লাই এছৰ বহুমুখীতা আৰু পৰিৱেশগত সুবিধা প্ৰদৰ্শন কৰে, যাৰ ফলত ই বিভিন্ন উদ্যোগৰ বহনক্ষম উন্নয়নৰ বাবে এক মূল্যৱান সম্পদ।
তৰল কাৰ্বন ডাই অক্সাইড (Liquid CO2)ৰ ব্যৱহাৰ আৰু সম্ভাৱ্য ভতিয়ানী উদ্যোগ
তৰল কাৰ্বন ডাই অক্সাইড (CO2) ইয়াৰ অনন্য গুণৰ বাবে বিভিন্ন উদ্যোগত ব্যৱহাৰ কৰা হয়। ইয়াত কিছুমান মূল ব্যৱহাৰ আৰু তৰল CO2 ৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল উদ্যোগসমূহ চমুকৈ উল্লেখ কৰা হ’ল—
খাদ্য আৰু পানীয় উদ্যোগ:
কাৰ্বনেচন: তৰল CO2 ব্যৱহাৰ কৰি শীতল পানীয়, বিয়েৰ, আৰু স্পাৰ্কলিং পানী আদি পানীয় কাৰ্বনেট কৰা হয়।
খাদ্য সংৰক্ষণ: খাদ্য সামগ্ৰী পৰিবহণ আৰু সংৰক্ষণৰ সময়ত ঠাণ্ডা পৰিৱেশ সৃষ্টি আৰু ৰক্ষা কৰিবলৈ তৰল CO2 ব্যৱহাৰ কৰা হয়। ই অণুজীৱৰ বৃদ্ধিত বাধা দি খাদ্যৰ জীৱনকাল বৃদ্ধি কৰাত সহায় কৰে।
ক্ৰাইজেনিক ফ্ৰীজিং: খাদ্য প্ৰক্ৰিয়াকৰণত সামগ্ৰীৰ ক্ৰাইজেনিক ফ্ৰীজিঙৰ বাবে তৰল CO2ব্যৱহাৰ কৰা হয়, যিয়ে দ্ৰুত ঠাণ্ডা হোৱাটো নিশ্চিত কৰে আৰু খাদ্যৰ গুণাগুণ বজাই ৰখাত সহায় কৰে।
পৰিৱৰ্তিত বায়ুমণ্ডল পেকেজিং: পেকেজিংত CO2 ব্যৱহাৰ কৰি পেকেজিংত অক্সিজেনৰ মাত্ৰা হ্ৰাস কৰি নষ্ট হ’ব পৰা সামগ্ৰীৰ সতেজতা বৃদ্ধি কৰা হয়।
চিকিৎসা আৰু ঔষধ উদ্যোগ
চিকিৎসা সঁজুলি: কিছুমান চিকিৎসা সঁজুলি নিৰ্মাণত তৰল CO2 ব্যৱহাৰ কৰা হয় যিবোৰত অতি নিখুঁতভাৱে শীতল কৰাৰ প্ৰয়োজন হয়।
ক্ৰাইঅ’থেৰাপি: ছালৰ ঘাঁ আঁতৰোৱা আৰু অন্যান্য ছালৰ চিকিৎসাৰ বাবে ক্ৰাইঅ’থেৰাপিত তৰল CO2 ব্যৱহাৰ কৰা হয়।
ঔষধ: ইয়াক নিয়ন্ত্ৰিত উষ্ণতাৰ পৰিৱেশৰ প্ৰয়োজন হোৱা কিছুমান ঔষধ সামগ্ৰী উৎপাদন আৰু সংৰক্ষণত ব্যৱহাৰ কৰা হয়।
ঔদ্যোগিক প্ৰয়োগ:
ৱেল্ডিং আৰু ধাতুৰ নিৰ্মাণ: ৱেল্ডিং প্ৰক্ৰিয়াত CO2ক ৰক্ষাকৱচ গেছ হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয় যাতে ৱেল্ডিং অঞ্চলটোক অক্সিডেচন আৰু দূষণৰ পৰা ৰক্ষা কৰিব পাৰি। বৰ্ধিত তেল উদ্ধাৰ
বৰ্ধিত তেল উদ্ধাৰ (EOR): তেলৰ জলাশয়ত তৰল CO2 ইনজেকচন কৰি চাপ বৃদ্ধি আৰু তেল নিষ্কাশন উন্নত কৰা হয়।
পৰিৱেশৰ প্ৰয়োগ:
কাৰ্বন নিষ্কাশন: ঔদ্যোগিক উৎসৰ পৰা CO2 ধৰি মাটিৰ তলত সংৰক্ষণ কৰি সেউজ গৃহ গেছৰ নিৰ্গমন হ্ৰাস কৰিবলৈ কাৰ্বন ধৰা আৰু সংৰক্ষণ (CCS) প্ৰযুক্তিত তৰল CO2ব্যৱহাৰ কৰা হয়।
পানী পৰিশোধন: বৰ্জ্য পানী পৰিশোধন প্ৰক্ৰিয়াত পানীৰ pH নিয়ন্ত্ৰণ কৰিবলৈ CO2 ব্যৱহাৰ কৰা হয়।
ইয়াৰ উপৰি তৰল CO2 শুকান বৰফলৈ ৰূপান্তৰিত হয় আৰু ইয়াক শীতলীকৰণৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰা হয়, বিশেষকৈ য’ত যান্ত্ৰিক শীতল কৰাটো অবাস্তৱ। শুকান বৰফ চাফাই প্ৰয়োগত(শুকান বৰফ বিস্ফোৰণ) আৰু মনোৰঞ্জনত বিশেষ প্ৰভাৱৰ বাবেও ব্যৱহাৰ কৰা হয়।
তৰল CO2-ৰ বহুমুখীতাৰ বাবেই ইয়াক দৈনন্দিন গ্ৰাহক সামগ্ৰীৰ পৰা আৰম্ভ কৰি উন্নত ঔদ্যোগিক প্ৰক্ৰিয়ালৈকে বিভিন্ন খণ্ডত এক গুৰুত্বপূৰ্ণ উপাদান হিচাপে গণ্য কৰা হৈছে।