দুখন কথাছবি: অন্য দৃষ্টিৰে – দেৱ প্ৰতীম
ইণ্টাৰষ্টেলাৰ আৰু বিজ্ঞান
~~~~~~~~~~~~~~~
৭ নৱেম্বৰ, ২০১৪ তাৰিখে ছবিঘৰলৈ আহিছিল ক্ৰিষ্টফাৰ ন’লানৰ কল্পবিজ্ঞানভিত্তিক কথাছবি ‘ইণ্টাৰষ্টেলাৰ’৷ ন’লানৰ কথাছবি বুলিলেই এক প্ৰকাৰে মনটো ভাল লাগি আহে৷ কাৰণ তেওঁৰ কথাছবিৰ বিষয়বস্তু৷ চোৱাৰ পাছত বহুদেৰিলৈ ছবিখনৰ ‘হেংগঅভাৰ’ত থকাটো খাটাং৷ ‘ইনছেপছন’, ‘মেমেণ্ট’’, ‘প্ৰেষ্টিজ’ আদি ছবিৰ কথা ভাবিলে সেই কথা ভালদৰেই বুজা যায়৷
কিন্তুু ইণ্টাৰষ্টলাৰে যেন অলপ বেলেগ আছিল৷ প্ৰায় তিনিঘ্ণ্টাৰ এই ছবিখন চাই অহাৰ পাছত বহুতেই কিজানি ভাবিছিল আকৌ এবাৰ চাব লাগিব, যিটো ময়ো ভাবিছিলো৷ কাৰণ আছিল ছবিখনৰ কঠিন বিষয়বস্তু৷ কোৱাণ্টাম বলবিদ্যা (Quantum Mechanics), নিউটনৰ (কলনগণিতীয়) বলবিজ্ঞান (Mechanics), আইনষ্টাইনৰ ‘আপেক্ষিকতাবাদৰ তত্ত্ব’ (Theory of Relativity) আদি অনেক কঠিন বিষয়বস্তুৰে ছবিখন আৱৰি ধৰিছিল৷ এবাৰ চাই বুজি পোৱাটো এক প্ৰকাৰে কঠিন আছিল৷ ৭৫% বুজি পাইছিলো ছবিখন চাই, কিন্তুু বুজিবলৈ বাকী আছিল ২৫%৷
গতিকে সহায় ল’লো ইণ্টাৰনেটৰ৷ ইউটিউব ভিডিঅ’ চালো, বহুতো লেখা পঢ়িলো৷ আৰু তাৰ ফলস্বৰূপেই কিবা অলপ বুজি পালো৷ তাৰেই আলমত তলৰ কথাখিনি আগবঢ়ালো৷
এটা ‘ৱৰ্মহল’ৰ মাজেদি কুপাৰে (মেথিউ মেককাহানি) আৰম্ভ কৰিছিল এক যাত্ৰা এক নতুন পৃথিৱীৰ সন্ধানত৷ ‘ৱৰ্মহল’ এটা সুৰংগৰ দৰে, যি আছিল দুখন জগতৰ মাজৰ এটা চুটি পথ(চৰ্ট কাট)৷ এই পথা এক অৰ্থত হাইপথেটিকেল বা কাল্পনিক৷ ইয়াক ‘আইনষ্টেইন-ৰ’জেন ব্ৰীজ’ বুলিও কোৱা হয়৷ এই পথত তেওঁলোক মুখামুখি হয় বিজ্ঞানৰ নানা চমকৰ, যিবিলাকৰ বিষয়ে আমি পঢ়িছো, যেনে: থিয়ৰি অৱ ৰিলেটিভিটি, পঞ্চম মাত্ৰা ইত্যাদি৷ চিনেমাখনত কোৱা হৈছিল পঞ্চম মাত্ৰাৰ লোকৰ কথা মানে ‘being from the 5th Dimension’, বাৰে বাৰে উল্লেখ হৈছিল তেওঁলোকৰ কথা৷ তেন্তে কি আছিল এই পঞ্চম মাত্ৰা? তলত তাকেই বুজাবলৈ অলপ চেষ্টা কৰা হ’ল৷
প্ৰথম মাত্ৰা: এডাল সৰল ৰেখাকেই কোৱা হয় প্ৰথম মাত্ৰা৷ এটা বিন্দুৰ পৰা আৰম্ভ কৰি আন এটা বিন্দুলৈকে টনা ৰেখাই হৈছে প্ৰথম মাত্ৰা৷ বুজিবলৈ অতি সহজ এই মাত্ৰাৰ কোনো বস্তুৰ কিন্তু কোনো বাস্তৱতা নাই৷
দ্বিতীয় মাত্ৰা: যেতিয়া এডাল ৰেখাৰ লগত প্ৰস্থ যোগ দিয়া হ্য় তেতিয়া ই হৈ পৰে এখন সমতল, যি অন্তৰ্গত দ্বিতীয় মাত্ৰাৰ, যাৰ থাকিব মাথো দীঘ-প্ৰস্থ নাথাকিব কোনো উচ্চতা৷ অতি বেছি সমান এখন পিঠিক কোৱা হ’ব দ্বিতীয় মাত্ৰা৷ এনে এখন মাত্ৰাৰো বস্তু বাস্তৱ পৃথিৱীত কল্পনা কৰাটো অতি কঠিন কাম৷
তৃতীয় মাত্ৰা: আমি বাস কৰি থকা জগতখন হৈছে তৃতীয় মাত্ৰাৰ অন্তৰ্গত৷ যেতিয়া এখন সমতলত উচ্চতা যোগ দিয়া হয় তেতিয়া ই হৈ পৰে তৃতীয় মাত্ৰাৰ৷ আমি ব্যৱহাৰ কৰি থকা যিকোনো বস্তুৱেই তৃতীয় মাত্ৰাৰ অন্তৰ্গত৷
চতুৰ্থ মাত্ৰা: সময় হৈছে চতুৰ্থ মাত্ৰা৷ বৰ্তমান নিজৰ পৃথিৱীখন ভাৱক, তাৰ পাছত আপুনি ভাৱিব পাৰে দহমিনিট আগৰ কথা নতুবা দহ মাহ বা দহ বছৰৰ আগৰ কথা৷ সময়ৰ ৰেখাৰে এই সকলোকেইটা মুহূৰ্ত্ত একে লগে জড়িত কৰিব পাৰি৷ মানে তৃতীয় মাত্ৰাৰ পৃথিৱীখনৰ পৰা আন এটা জাঁপ মাৰিলেই চতুৰ্থ মাত্ৰাৰ এখন নতুন পৃথিৱীত আপুনি উপস্থিত৷
এডাল সৰল ৰেখাক যদি আপুনি বেলেগ এটা কোণৰ পৰা ভালদৰে বুজিবলৈ চেষ্টা কৰে তেন্তে আপুনি দেখা পাব এখন সমতল৷ অৰ্থাৎ অলপ সময় আগলৈকে যি বহুতো বিন্দুৰ সমষ্টি আছিল সেইয়া এতিয়া আপোনাৰ সন্মুখত এখন সমতল৷ ঠিক তেনেকৈয়ে এখন সমতলক ভাল দৰে লক্ষ্য কৰক৷ এখন সমতল হৈছে এটা বস্তু বা যিকোনো জীৱিত বস্তুৰ এটা পিঠি যাৰ উচ্চতা বা গভীৰতা নাই৷ এই পিঠিখনৰ ইপাৰে যদি আমি চাবলৈ যত্ন কৰো তেন্তে আমি উপস্থিত হ’ম তৃতীয় মাত্ৰাত৷
ঠিক তেনেদৰেই যদি চতুৰ্থ মাত্ৰাতো উপস্থিত হ’বলৈ চেষ্টা কৰিব পাৰো৷ যিদৰে এডাল সৰল ৰেখা হৈছে এখন সমতলৰ এটা পিঠি, এখন সমতল হৈছে এটা বস্তুৰ অৰ্থাৎ তৃতীয় মাত্ৰাৰ বস্তু এটাৰ পিঠি ঠিক সেইদৰে তৃতীয় মাত্ৰাৰো যিকোনো বস্তু সময় ৰেখাডালৰ এখন পিঠি৷ ধৰি লওক আপোনাক এই সময়ৰ ৰেখাডালৰ পৰা বাহিৰলৈ উলিয়াই অনা হৈছে, তেতিয়া আপুনি আপোনাৰ সময়ৰ ৰেখাডালৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি আপোনাৰ অতীত-বৰ্তমান-ভৱিষ্যত সকলো একেলগে চাবলৈ সক্ষম হ’ব৷
পঞ্চম মাত্ৰা: ’ইণ্টাৰষ্টেলাৰ’ কথাছবিখনত আমি শেষৰ ফালে দেখা পাওঁ কুপাৰ এখন অদ্ভুৎ জগতত উপস্থিত হৈছে, য’ৰপৰা তেওঁ নিজৰ জীৱনৰ লগত জড়িত সকলো ঘটনা একেলগে চাবলৈ সক্ষম হৈছে৷ সেইখন পৃথিৱীৰ পৰা কুপাৰে জীয়েক মাৰ্ফীক বাইনেৰী ক’ড দিবলৈ চেষ্টা কৰিছে, কথা পাতিবলৈ চেষ্টা কৰিছে৷ ওপৰৰ চতুৰ্থ মাত্ৰাৰ আলোচনাত কৈছিলো যদি আপোনাক সময়ৰ ৰেখাডালৰ পৰা বাহিৰলৈ উলিয়াই লৈ অনা হয় তেন্তে কি হ’ব৷ এই জগতখনেই হৈছে পঞ্চম মাত্ৰা, য’ৰ পৰা আপুনি আপোনাৰ সময়ৰ ৰেখাডাল নিৰীক্ষণ কৰিব পাৰে৷ এনেকুৱা এখন জগত য’ৰ পৰা আপুনি আপোনাৰ জন্মৰ পাছৰ সকলোবোৰ ঘ্টনা একেলগে চাবলৈ সক্ষম৷ সময়ৰ ৰেখা যি আপোনাৰ সকলোবোৰ মুহূৰ্ত্তৰ সমষ্টি৷
তেন্তে ইয়াৰ ওপৰতো আন মাত্ৰাৰ কথা কল্পনা কৰিব পাৰি নেকি? পঞ্চম মাত্ৰাৰ ওপৰতো আন অদ্ভুৎ মাত্ৰাৰ এনে কিছুমান কাল্পনিক কথা বাস্তৱ জগতত নহ’লেও ছবিৰ পৰ্দাত দেখিবলৈ নিশ্চয় আশা কৰিম৷ সেয়েহে ‘ইণ্টাৰষ্টেলাৰ’ৰ ছিকুৱেল এখনৰ পৰা কল্পবিজ্ঞানৰ নানা ধৰণৰ চমক আকৌ চাবলৈ পাম ক্ৰিষ্টফাৰ ন’লানৰ পৰা আশা কৰিলোঁ৷
ইনছেপছন: সপোনৰ এক মায়াজাল
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
(Spoilers Alert: চিনেমা খন নাই চোৱা যদি লেখাটো পঢ়িব জানো? ৰিস্ক আপোনাৰ নিজৰ৷
- মিচিং জনগোষ্ঠীয় লোক উৎসৱ প: ৰাগ – কোকিল শইকীয়া
- দৃষ্টি … – দেৱিকা ঠাকুৰীয়া