|| পাৰিজাত হৰণ ||
অসমীয়াত কথা-বতৰাৰ সদস্য নিতুল বৰাই মহাপুৰুষ শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱৰ অংকীয়া নাট ‘পাৰিজাত হৰণ’ ইউনিক’ডলৈ ৰূপান্তৰণ কৰি অসমীয়া ৱিকী-ছৰ্ছৰ ভড়াল চহকী কৰাৰ লগতে সাহিত্য ডট্ অৰ্গৰ যোগেদি নাটখন বিশ্ববাসীলৈ বিনামূলীয়াকৈ উপলব্ধ কৰিবলৈ আমাক অনুমতি দিয়ে৷ সাহিত্য ডট্ অৰ্গৰ তৰফৰ পৰা তেখেতলৈ অশেষ ধন্যবাদ!
শ্ৰীকৃষ্ণায় নমঃ
শ্লোক
নমঃ কৃষ্ণ বিষ্ণোহচ্যুতানন্তশক্তে।
নমো ৰাম ৰাজীৱনেত্ৰ প্ৰভো তে।।
নমো ব্ৰহ্মমূৰ্তে মুৰাৰে পৰেশ।
নমো বিশ্বৱাস প্ৰসীদ প্ৰসীদ।।
অপিচ
খগেন্দ্ৰেং সমাৰুহ্য নিৰ্জিত্য শক্ৰম্।
মুদা লীলয়া দৈৱকীগৰ্ভজাতঃ।।
প্ৰিয়ং পাৰিজাতং জহাৰ প্ৰিয়াৰ্থং।
পৰেশায় কৃষ্ণায় তস্মৈ নমস্তে।।
- সূত্ৰ।। পহিলেহি শ্ৰীকৃষ্ণক প্ৰণাম কয়কহু সভাসদ লোকক সম্বোধি বোল।
শ্লোক
ভো ভোঃ সামাজিকা ঈশকৃষ্ণস্য জগতঃ পতেঃ।
শ্ৰীপাৰিজাত-হৰণ-যাত্ৰাং সম্প্ৰতি পশ্যত।।
ভটিমা
জয় জয় কৃষ্ণদেৱ নিজ অংশ।
লীলা-নাশিত কংস সবংশ।।
যাকেৰি চৰিত্ৰ ভকত অৱতংস।
কমলা-কেলি-কমল কলহংস।।
তনু ইন্দিবৰ শ্যামল চোৰি।
তথি পৰকাশিত পীত পিচোৰি।।
তড়িত জড়িত যচ নৱ ঘন খণ্ড।
মকৰ-কুণ্ডল-মণ্ডিত গণ্ড।।
কনক কিৰীটি ৰতন অৱ ভাস।
কুঞ্চিত চাৰু চিকুৰ পৰকাশ।।
ৰুচিকৰ কৰ্ণ ভুৱন-মন-ভুল।
নাসা নীল ৰতন তিল-ফুল।।
নয়ন কমল মুহ পঙ্কজ যোৰ।
এহু মিলল যচ চান্দ চকোৰ।।
মাণিক দশন হাস তথি থোৰ।
আৰকত অধৰ বন্দুলি ৰুচি চোৰ।।
ৰুচিৰ চিবুক পেখি হৰু তাপ।
ভ্ৰুৱ-ষুগ গঞ্জি মদনকেৰি চাপ।।
কুটিল অলক তিলক কপোল।
হৃদয়ে হেমক হাৰ অমোল।।
ওতিম মোতিম-মালা লোলে।
কৌস্তুভ কম্বকণ্ঠ সহ দোলে।।
চাৰু উদৰ দৰ হৃদয় বিশাল।
লম্বিত পঞ্চবৰণ বনমাল।।
সঞ্চৰ সঞ্চৰ মধুকৰ লোহে।
শ্ৰীশ্ৰীবত্স উৰথল শোহে।।
চাৰু চতুৰভূজ অঙ্গ ভূৱঙ্গ।
ৰতন কেয়ুৰ উজোৰ তচু সঙ্গ।।
কঙ্কন কনক ঝণক কৰ-মূল।
কৰতল ৰাতা উতপম তুল।।
অঙ্গুলি চাৰু হীৰ হেম মোতি।
নখমণি নিন্দি চান্দক জ্যোতি।।
অৰি অৰবিন্দ কৌমুদী কম্বুপাণি।
কোকিলক কণ্ঠ অমিয়া ঝুৰে বাণী।।
নাভি-কঞ্জ ৰঞ্জ অনুপাম।
বিহিক জনম ভেলি যোহি ঠাম।।
কটিতট কনক কাঞ্চি পৰিৰম্ভ।
উৰু কৰিকৰ বৰ মৰকত-তম্ভ।।
লম্বি নিতম্ব পীত ৰুচি চীৰ।
পদপঙ্কজ ঝাৰে ৰতন-মঞ্জীৰ।।
নীল অঙ্গুলি যচ চম্পক-কোৰ।
নখচয় চাৰু চান্দ উজোৰ।।
কোমল পদতল আকৰত ভান্তি।
ধ্বজ যৱ পঙ্কজ অঙ্কুশ পান্তি।।
পাশ লাস শ্বেত চামৰ ঢোল।
সঞ্চৰে ৰাজহংস দোহো কোল।।
মাথে ছত্ৰ চাৰু শশীকান্ত।
বৰিষে শীকৰ অমিয়া নিতান্ত।।
মধুৰি মুৰুতি ভকত মন পূৰ।
মনমথ কোটি যাহে নুহি ওৰ।।
হোই যৱ নীল নৱঘন খণ্ড।
উৱৰে ৰহ ৰবিকৰ পৰচণ্ড।।
পূৰ্ণিমাক চান্দ দুহো পাশ।
তথি কৰো ইন্দ্ৰচাপ পৰকাশ।।
বহে দুহো ধাৰা সুৰেশ্বৰী নীৰ।
উজুৰি বিজুৰি ৰহত তথি থিৰ।।
অভিনৱ সূৰ উগত তচু মাৰে।
তাহে লম্বি বক-পঙ্কতি বিৰাজে।।
তাৰা জিকমিক কৰু বহু ঠাম।
তৱ হোই সোই মুৰতি-উপাম।।
ৰহু হৃদি পঙ্কজ সোহি মুৰাৰি।
অব সব লোই দেখু বিচাৰি।।
কোটি কল্পতৰু পূৰণ কাম।
ঐচন ঈশ ৰহে নিজ ঠাম।।
তাহে চৰণ চিন্ত চিত লাই।
তনু-চিন্তামণি বিফলহি যাই।।
তাৱে নিকট নিত অন্তক গৰজি।
লেহু হৰি-চৰণে শৰণ বৰজি।।
যো মুহে ৰাম-নাম নাহি অংশে।
কলি-যুগে কাল-ভুজঙ্গম দংশে।।
সোহি কৃষ্ণক নাট উপাম।
পাৰিজাত-হৰণ আহেৰ নাম।।
ভকতিক সাধি শুনহ সৱ লোই।
হৰি বিনে বান্ধৱ আন নাহি কোই।।
কৃষ্ণ-কিঙ্কৰ ওহি শঙ্কৰ বোল।
কৰ অব সৱ নৰ হৰি হৰি বোল।।
- সূত্ৰ- আহে সামাজিক লোক, যে জগতক পৰম গুৰু, যাহেৰি স্ৰজনা সকল সংসাৰ, ব্ৰহ্মা-মহেশ-বন্দিত-পাদপদ্ম পৰামপুৰুষ ওহি ৰুক্মিণী সত্যভামা সহিত সভামধ্যে প্ৰৱেশকয়ো নৰকাসুৰ বধ পাৰিজাত-হৰণ লীলা যাত্ৰা কৌতুকে কৰব, তাহে সাৱধানে দেখহ শুনহ। অতঃপৰে পুণ্য কলিত নাহি নাহি জানি নিৰন্তৰে হৰি বোল।
- সঙ্গী- আহে! দেৱ-বাদ্য বাজত।
- সূত্ৰে-আঃ মিলল।
শ্লোক
প্ৰৱেশমকৰোদ্দেৱো গোবিন্দো গৰুড়াসনঃ।
ৰুক্মিণীসত্যভামাভ্যাং সহ চাৰুশ্চতুৰ্ভুজঃ।।
- সূত্ৰ-আহে লোকাই ! হামু যে কহল সোহি পৰমেশ্বৰ শ্ৰীকৃষ্ণ সভাৰ্য্যে যাত্ৰা নিমিত্ত এথা আৱতহ। পৰম সাৱধান হুয়া দেখহ শুনহ; নিৰন্তৰে হৰি বোল।
গীত
ৰাগ সিন্ধুৰা-একতালি।
ধ্ৰুং–আৱে গৰুড়কেতু কয় পৰবেশ।
মদনক লাজ হেৰি ৰূপ লেশ।।
পদ–শ্যাম মুৰুতি দীপিতি পীত বাস।
মুকুট কুণ্ডল মণি মুখ পৰকাশ।।
কৰে কঙ্কণ বনমালা উৰে দোলে।
চৰণক মাঝে মঞ্জুৰী কৰ বোলে।।
কৌটি মদন জিনি উজৰ মুৰাৰি।
সঙ্গে সত্যভামা ৰুক্মিণী বৰ নাৰী।।
শৰীৰক জ্যোতি জলয় দিশপাশ।
কহ শঙ্কৰ হৰি-দাসকু দাস।।
- সূত্ৰ-আহে সভাসদ লোক, শ্ৰীকৃষ্ণ পত্নীসৱ সহিতে কৌতুকে নৃত্য কয়কহু ৰুক্মিণী সহিতে এক মন্দিৰে ৰহল। সত্যভামা নিজ মন্দিৰৈ ৰহল।
শ্লোক
পশ্চাত্পুৰন্দৰো দেৱো নাৰদেন সহাগতঃ।
প্ৰণম্য কেশৱং সৰ্বং প্ৰোৱাচ ভৌমচেষ্টিতম্।।
- সূত্ৰ-তদন্তৰ দেৱতা ইন্দ্ৰ নাৰদ সহিত আসিকহু শ্ৰীকৃষ্মক শিৰে পৰণাম কয় নৰকাসুৰক বিচেষ্টা যৈচে নিবেদল, নাৰদ আশীৰ্বাদ কয় শ্ৰীকৃষ্ণক হাতে যৈচে পাৰিজাত নিবেদল, ৰুক্মিণীক মাথে জগতক নাথে যৈচে পিন্ধাৱল, আহে লোক তাহে দেখহ শুনহ; নিৰন্তৰে হৰি বোল হৰি।
গীত
ৰাগ আশোৱাৰী-পৰিতাল।
ধ্ৰুং–ঐৰাৱত কন্ধে বাসৱ আৱে।
আগহি নাৰদ হৰি-গুণ গাৱে।।
পদ–সুন্দৰী ৰমণী শচী একু পাশে।
চলল ভ্ৰূভঙ্গ লয়লাসে।।
মাথে ছত্ৰ বজ্ৰ এক হাতে।
কহ শঙ্কৰ গতি গোপিনী-নাথে।।
- সূত্ৰ-তদন্তৰ নাৰদক দেখি শ্ৰীকৃষ্ণ সভাৰ্য্যে উঠিকহু সপটে প্ৰণাম কয়ল।
- নাৰদ-(হাত তুলি) চিৰঞ্জীৱ!
শ্লোক
জয় জয় যদুদেৱো দেৱকীনন্দস্ত্বং
ভূবনপতিঃ সমস্তৈঃ সেবিতাঙঘ্ৰিঃ সদৈৱ।
নিজজন-ভয়হাৰী সৃষ্টিসংহাৰকাৰী
অসুৰ-নৰকতস্ত্বং সাম্প্ৰতং ত্ৰাহি দেৱান্।।
- সূত্ৰ-ওহি আশীৰ্বাদ কয় কৃষ্ণক হাতে পাৰিজাত দিয়ে নাৰদ তাহেক মহিমা কহল।
- নাৰদ-হে কৃষ্ণ, ওহি পাৰিজাতক গন্ধ তিনি প্ৰহৰক পথ যাই। এহি পাৰিজাত যাহেক গৃহে ৰহে, ধন জন বিভৱ তাহেক ছাড়য়ে নাহি। ওহি দেৱদুৰ্লভ পাৰিজাত যে নাৰী পৰিধান কৰে যে পুষ্পক মহিমায়ে পৰম সৌভাগিনী হয়। তাহাক ছাড়ি স্বামী কথাৱ যাইতে নাহি। আঃ ওহি কুসুমক মহিমা কি কহব!
- সূত্ৰ-ওহি বুলি নাৰদ চৱড়ি পাৰি বৈঠি মৌনে ৰহল।
শ্লোক
শ্ৰুত্বা কুসুম-মহাত্ম্যাং ৰুক্মিণী কেশৱ প্ৰিয়া।
প্ৰণম্য স্বামিচৰণং পাৰিজাতমযাচত।।
- সূত্ৰ-মুনিক মুখে কুসুমক মহিমা শুনি ৰুক্মিণী পৰম কৌতুকে কৃষ্ণক গোৰে লাগি কৰযোৰে বোলল।
- ৰুক্মিণী-(কৰযোৰে) হে স্বামী, হামি তোহাক প্ৰথম পতনী জানি ওহি দেৱদুৰ্ল্লভ পাৰিজাত প্ৰাণনাথ হামাক দেহু।
- সূত্ৰ-ওহি বুলি যৈচে কুসুম মাগল তাহে দেখহ শুনহ; নিৰন্তৰে হৰি বোল হৰি।
গীত
ৰাগ শ্ৰীগান্ধাৰ-জৌতি তাল।
ধ্ৰুং–কৌতুকে ৰুকমিণী::::: নমিয়ে স্বামীকে পাৱে
মাগে আঞ্জুৰি যুৰি হাত।।
অৱ প্ৰাণনাথ:::::: মাথে মিলাৱয় মোহি
ওহি কুসুম পাৰিজাত।।
পদ-আহেৰ গুণ জানি::::: মুনি-মুখে মাধৱ
সাধো অতয়ে তোই মান।
ভকত-কৃপাল:::::: লাগো চৰণ তেৰি
কৰহু কুসুম মোহি দান।।
তোহাৰি প্ৰথম:::::: পতনী পৰম স্বামী
জানি পুৰহ মোহি আশা।
ধনিক বাণী শুনি::::: হাসে ৰসিক হৰি
কহতু শঙ্কৰ কৃষ্ণ দাসা।।
- সূত্ৰ-তদন্তৰ ৰুক্মিণীক অতি কাতৰ বাণী শুনি শ্ৰীকৃষ্ণ হাসি হাসি হাতে তুলি প্ৰিয়াক গৌৰৱে কোলে বৈঠাই কৌতুকে জগতক নাথে ৰুক্মিণীক মাথে পাৰিজাত পিন্ধাৱল। ৰমণীক বাঞ্ছা সফল ভেল। তদন্তৰ প্ৰিয়া সহিত শ্ৰীকৃষ্ণ নাৰদক সাদৰে বাৰ্তা পুছত।
- শ্ৰীকৃষ্ণ-হে মুনিৰাজ, তুহু কুশলে আৱল ? তোহাৰি আগমনে আজু হামাৰি দ্বাৰকাপুৰী পবিত্ৰ ভেল। তোহাৰি দৰশনে হামু কৃতাৰ্থ ভেলো।
শ্লোক
কৃষ্ণস্য বচনং শ্ৰুত্বা বিহস্যোবাচ নাৰদঃ।
নিজভৃত্যস্তৱৈৱাহং ময়ি মায়াং কৰোষি কিম্।।
- নাৰদ-হে স্বামী কৃষ্ণ, মনুষ্য চেষ্টা দেখায়া সবলোক মোহিছ। তোহাক ঈশ্বৰ বুলি জানয়ে নাহি। হামু তোহাৰি ভকতিক বলে সব জানি। হামাকু মোহিতে চাৱ ? আঃ স্বামী শুনহ।
পয়াৰ
হে পৰমেশ্বৰ জগত নিবাস।
হামু নাৰদ তুৱা চৰণক দাস।।
ভৰমি দশ দিশ তুৱা গুণ গায়া।
হামাকু আগু কৰসি ওহি মায়া।।
জগত উদ্ধাৰল যাহে চৰিত্ৰ।
তাহেক হামো কয়লি পৱিত্ৰ।।
যাহেৰি নামে মুকুতি পদ পাই।
সো হৰি কৰ ভূতি-নতি কতি লাই।।
তুহু জগতক গুৰু দেৱক দেৱা।
তোহাৰি চৰণে ৰহোক মোৰ সেৱা।।
মুখে যেন নাচাড়োহো তুৱা গুণ নাম।
মাগো অতয়ে বৰ তোহাৰি ঠাম।।
- নাৰদ-হে কৃষ্ণ, তোহো পৰম পুৰুষ নাৰায়ণ! ভূমিক ভাৰ হৰণ নিমিত্তে অৱতৰিছ। সাম্প্ৰত পাপী নৰকাসুৰে দেৱতাসৱক বহুত দুখ লগাৱে তন্নিমিত্ত শচী সহিত ইন্দ্ৰ দেৱতা তোহাৰি চৰণে শৰণ লেলহ। হে শ্ৰীকৃষ্ম দেখু দেখু।
- সূত্ৰ-ওহি বুলি নাৰদ মৌনে ৰহল। তদন্তৰ কৃষ্ণক আগু পৰি পুৰন্দৰ প্ৰণাম কয়কহু সভাৰ্য্য কৰযোৰি তুতি বোল। তাহে দেখহ শুনহ;নিৰন্তৰে হৰি বোল হৰি।
পয়াৰ
জয় জয় যাদৱ দেৱ।
জয় ধাতাকৃত সেৱ।।
জয় ভকত ভয়হাৰী।
জয় জয় ঈশ্বৰ মুৰাৰি।।
যাকেৰি নাম উচ্চাৰি।
পাই পদৰস চাৰি।।
জীৱ নিয়ন্তা তুহু আত্মজ।
বন্দো তুৱা পদত পঙ্কজ।।
অঘ বক ধেনুক কংস।
মাৰল অসুৰ সব সবংশ।।
হৰলি ভূমিকেৰি ভাৰ।
ভকত হেতু অৱতাৰ।।
সাম্প্ৰত গোচৰ হামাৰি।
বান্ধৱ শুনহ মুৰাৰি।।
অব নৰকাসুৰ পাপ।
কৰহ বড়ি উপতাপ।।
আনল স্বৰ্গক মাৰি।
দেৱক যতেক কুমাৰী।।
সৰ্বস্ব নৰহে হামাৰি।
তব পাৱে কয়লো গোহাৰি।।
- পুৰন্দৰ-হে স্বামী কৃষ্ণ, পাপী নৰকাসুৰৰে কোন নকৰল? বৰুণক ছত্ৰ, মণিপৰ্বত এসব কাঢ়ি আনল। হে কৃষ্ণ কি কহব, মাতৃ অদিতিক কুণ্ডল দোহো ৰাখয়ে নাহি পাৰল। আৰ হামাৰ হৈতে কি ৰহল? হে শ্ৰীকৃষ্ণ কোটি ব্ৰহ্মাণ্ডেশ্বৰ, তোহাৰি চৰণ ছাড়ি হামাৰ গতি নাহি। বাপ জগন্নাথ ত্ৰাহি ত্ৰাহি।
শ্লোক
দৃষ্ট্বা দুঃখং মহেন্দ্ৰস্য শ্ৰুত্বা চ ভৌম-চেষ্টিতম্।
আশ্বাস্য বাসৱং হস্তে গৃহীত্বোবাচ কেশৱঃ।.
- শ্ৰীকৃষ্ণ-হে পুৰন্দৰ, তুহো তাপ তেজহ। তোহাৰি বৈৰী নৰকাসুৰ সে গতায়ু ভেল। তাহেক মাৰি দেৱতাসৱক প্ৰয়োজন সত্বৰে সাধব। ওহি নিষ্টে জানি তোহো আগ হুয়া অম্ৰাৱতী চলহ। নৰকাসুৰ বধিতে আজু হামু পায়ন কৰব।
- নাৰদ-হে পুৰন্দৰ, শ্ৰীকৃষ্ণ যেখনে অঙ্গীকাৰ কয়ল তোহাৰ শত্ৰু তেখনে কন্ধপাত ভেল। ইহাত শঙ্কা নাহি, তুহো আগু হুয়া চলহ। তোহাক নিমিত্ত শ্ৰীকৃষ্ণ কাতৰকয় হামু পাচ লৈয়া যাৱৰ চিন্তা নাহি, চলহ।
- সূত্ৰ-ওহি নিৰ্ভয় বাণী শুনিয়া বাসৱ কৃষ্ণ নাৰদক প্ৰদক্ষিণ কৰিকহু পৰি পৰণাম কয়ল। বিদায় লৈয়া ঐৰাৱতে চড়ি ইন্দ্ৰ চলল।
শ্লোক
মুনিৰ্মাধৱমাহেদং গন্ত্তং তৰয় কেশৱ।
দ্বাৰৱত্যাঃ শ্ৰিয়ং পস্যন্নেষ্যামি চান্তিকন্তৱ।।
- নাৰদ-হে কৃষ্ণ, তোহো চলিবাক সত্বৰ সাজহ, হামু তোহাৰি দ্বাৰিকাপুৰক কৌতুক পেখিয়ে এতিখনে আৱৰ।
- সূত্ৰ-ওহি বুলি নাৰদ যৈচে চলল তচাহে দেখহ শুনহ; নিৰন্তৰে হৰি বোল হৰি।
গীত
ৰাগ শ্ৰীগান্ধাৰ, পৰি তাল।
চললি নাৰদ হৰিগুণ গাই।
ভৰমে দ্বাৰকাপুৰী সম্পত্তি চাই।।
ৰতনে ৰচিত যত হৰিক আৱাস।
যৈচে সুৰপুৰ কৰ পৰকাশ।
পেখল পাচু ভুৱন অনুপমা।
আসনে ঠিক বৈঠে সত্যভামা।
পূৰ্ণিমাক চান্দ বদন পৰকাশ।
চিৰঞ্জীৱ বুলি নাৰদ কৰে হাস।।
দেখিৰ মুনিক ধনি অৱনত কায়।
পৰি পৰণাম কয়লি পুনু মাই।।
জীৱতু জীৱতু নাৰদ বোল।
জানি কৰহু নৰ হৰি হৰি ৰোল।।
- সূত্ৰ-তদন্তৰ চৱড়িক পাড়ল। মুনি আসন ভিড়ি তথি বৈঠল।
শ্লোক
নাৰদঃ সাদৰং দেৱীং সম্বুধ্যাহ হৰিপ্ৰিয়াম্।
কৃষ্ণস্য কৰ্মবিষমং সত্যবামে নিৰোধ মে।।
- নাৰদ-আঃ হে দেৱী সত্যভামা, তোহাৰি স্বামী শ্ৰীকৃষ্ণ বৰি বিষম চেষ্টা দেখল। হা হা মাৱ তোহো দুৰ্ভাগা ভেলি। হামু আজুসে জানল।
- সত্যভামা-হে মুনিৰাজ, তুহু কি কহৈছে, হামু কিচু বুজয়ে নাহি।
- নাৰদ-হা হা তোহাক বিধি বঞ্চল। হে মাৱ, কি কহব, কহিতে বৰ দুখ লাগে।
- সূত্ৰ-ওহি বুলি ঠেহ মাথে ঠেস কয় ৰহল মুনি।
শ্লোক
সত্যভামা ভবদবীতা নিশম্য মুনিভাষিতম্।
দৃষ্টাং কথয় কিং কুত্ৰ তং পৃচ্ছতি পুনঃ পুনঃ।।
- সূত্ৰ-শুনি ভীত হুয়া দেৱী বোলল।
- সত্যভামা-হে মুনিৰাজ, হামো জানো মোহি সম সৌভাগিনী আৱৰি নাহি। সে স্বামী কৃষ্ণ হামাক ছাড়ি কতিহো যাৱে নাহি। তুহু আজু কোন ঠামে কি দেখল কি শুনল হামাক শপত সত্বৰে স্বৰূপ বাত কহ। চিত্ত বৰি উদ্বেগ কৰয়। মুনি মৌন চাড়হ।
শ্লোক
পৃষ্টো দেৱ্যা সনিৰ্বন্ধং কথয়ামস সাদৰম্।
কৃষ্ণস্য চৰিতং সৰ্বং ৰোৰুদ্যমান নাৰদ।।
- সূত্ৰ-দেৱীক নিৰ্ব্বন্ধ দেখি মুনি বোলল।
- নাৰদ-হা হা হে মাৱ, কি কহব? এসব কথা কহিতে দোষ। হামু দেৱদুৰ্লভ পাৰিজাত পুষ্প স্বৰ্গ হন্তে আনি কৃষ্ণক হাতে দেলো। সে পাৰিজাত যে কুমাৰী পৰিধান কৰে যে পুষ্পক মহিমায়ে পৰম সৌভাগিনী হয়। ইহা জানি হামু বোলল, ওহি পাৰিজাতক যোগ্য সত্যভামা। তথি কৃষ্ণে কয়লি কি? তোহাক কটাক্ষ কৰিয়ে আপুন হাতে প্ৰিয়া ৰুক্মিণীক মাথে পৰম সাদৰে সে দিব্য পাৰিজাত পিন্ধাৱল। আঃ তোহাক জীৱন ধিক ধিক! সতিনীক অভ্যুদয় দেখি কি নিমিত্ত প্ৰাণ ধৰহ? মাৱ, তুহু জীৱন্তে মৰল! হা হা বিস্তৰ কি কহব?
শ্লোক
মুনেৰ্বচনমাকৰ্ণ্য শোককোপ-পৰিপ্লুতা।
মূৰ্চ্ছিতা পতিতা ভূমৌ যথা বাতাহতা লতা।।
- সূত্ৰ-তদন্তৰ নাৰদমুখে সতিনীক মহোদয় শুনিকহু কোপ অপমানে আন্ধাৰি দেখিয়ে দেৱী সত্যভামা মূৰ্চ্ছিত হুয়া পৰল; যৈচে লৱঙ্গলতা বাতে উত্পাড়ল তদ্বত কেশ মুক্ত ভেল। মুখে বচন হৰল। নাসাত প্ৰাণ বায়ু নেখেলে।
- সূত্ৰ-পেখি সখী ইন্দুমতী হা হা প্ৰাণসখী মৰল বুলি বাহু মেলি ধৰিকহু শিৰে জল সিঞ্চল, আঞ্চোৰে বিঞ্চি কান্দি কান্দি যৈচে প্ৰবোধ বোলল।
- ইন্দুমতী-হে প্ৰাণ সখি, সতিনীক অপমানে মৰিতে চাৱ? ওহি কোন বেৱহাৰ? অঃ সে প্ৰাণ মাধৱ স্বামী তোহাৰি মান সাধব নাহি? মাৱ, ওহি দুৰন্ত চিন্তা পৰিহৰ।
শ্লোক
কথঞ্চিত্ চেতনাং প্ৰাপ্য লব্ধা জ্ঞানং পুনঃ পুনঃ।
বিনিশ্বস্যাপমানেন ৰুৰোদ সখীসন্নিধৌ।।
- সূত্ৰ-হে দেৱী সত্যভামা কথঞ্চিত চেতন লভিয়ে ঘন ঘন নিশ্বাস ফোকাৰি যৈচে সন্তাপ কয়ল, তা দেখহ শুনহ; নিৰন্তৰে হৰি বোল হৰি!
গীত
ৰাগ কল্যাণ-জৌতি তাল।
ধ্ৰুং–মানিনী মাই নয়ন পঙ্কজ ঝৰে বাৰি।
ফোকাৰয় শ্বাস হ্ৰাসা ভেল দেহা,
ঘন ঘন দেখু অন্ধিয়াৰি।।
পদ–সতিনীক উদয়ে হৃদয়ে দহে আগি
অধিক মিলল মন তাপ।
ধিক অব জীৱন যৌৱন মোহে
ৰাগিনী কৰত বিলাপ।।
হৰি হৰি প্ৰিয় মেৰি বৈৰি অধিক ভেলি
কয়লি অতয়ে অপমান।
ধৰণী লুটি লুটি বিলপতি বালা
কৃষ্ণ কিঙ্কৰ ৰস তানা।।
- সূত্ৰ-দেৱী সত্যভামা ওহি সকৰুণ বিলাপ অপমান কয় থিক। তদন্তৰে কলহ প্ৰিয় নাৰদ পুনৰ্বাৰ কৃষ্ণক আগু গিয়া যে বোলল তা শুনহ!
- নাৰদ-আহে শ্ৰীকৃষ্ণ, তুহু এথা কোন সুখে ৰহস? সে প্ৰিয়া পাৰিজাতক নিমিত্ত অপমানে অন্নপান সব ছাড়ল, পৰম তাপে মৰৈছে। হা হা চক্ষুৱে দেখিতে পাৱ কি নাপাৱ দেব সত্বৰে যাৱ।
শ্লোক
মুনেৰ্ব্বচনমাকৰ্ণ্য মাধৱো ভক্তবান্ধবঃ।
দ্ৰতং তস্যা গৃহং প্ৰাগাত্ প্ৰিয়ায়াঃ প্ৰেমবিহ্বলঃ।
- সূত্ৰ-মুনিক মুখে প্ৰিয়াক দুখ শুনি শ্ৰীকৃষ্ণ প্ৰেমে বিহবল হুয়া মুনিক কাতৰ কৰিকহু বাত পুছিকহু যৈচে সত্যভামাক সমীপ চলল তাহে দেখহ শুনহ। নিৰন্তৰে হৰি বোল হৰি।
গীত
ৰাগ তুড়-জৌতি মান।
ধ্ৰুং–এ মুনি কহিয়ো কহিয়ো কপট পৰিহাৰি।
প্ৰাণে কি জীৱয় মোৰ প্ৰাণেৰ সুন্দৰী।।
পদ–মানিনী নসহে তিলেকো অপমান।
মেৰি অপৰাধ কৈছে ধৰব পৰাণ।।
প্ৰিয়াক সন্তাপ তাপে দহে শোকে আগি।
কুসুম নাদিয়ে ভেলো তিৰিবধ ভাগি।।
জুৰাইতে নয়ন প্ৰিয়াক পাইলা কোল।
দেখি আকুল কৃষ্ণ কাতৰ বোল।।
- সূত্ৰ-শ্ৰীকৃষ্ণ প্ৰেমে বিহবল হুয়া প্ৰিয়াক দেখল। লোতকে মুখ মলিন। ঘনে ঘনে নিশ্বাস ফোকাৰি মাটি লুটি ৰহ। তাহে পেখি শ্ৰীকৃষ্ণ হা হা কি ভেল বোলি আঙ্কোৱালি ধৰল। নয়নক নীৰ ঝৰাই আশ্বাস বোলল।
- শ্ৰীকৃষ্ণ-হে প্ৰিয়ে, গোটা এক ফুল ৰুক্মিণীক দেলোঁ, সে নিমিত্তে যদি অপমান কৰহ তবে উঠহ। তোক একশত পাৰিজাত দেৱসে। হে প্ৰাণ প্ৰিয়ে, ৰুক্মিণী, জাম্বৱতী তোহোক সম সৌভাগিনী হয় নাহি। তুহু হামাহ প্ৰাণ সম প্ৰিয়া। জানি তাপ তেজহ। তোহাৰি দুখ দেখি হামাৰ হৃদয় সহয় নাহি। হে প্ৰিয়ে, হামাক শপত উঠহ উঠহ।
শ্লোক
প্ৰিয়ং প্ৰণয়-কোপেন নিঃশ্বাস্যাহ ততঃ সতী।
মাং নু ধূৰ্তক দুৰ্ভাগাং কিমৰ্থং জল্পসে পুনঃ।।
- সূত্ৰ-তদন্তৰ শ্ৰীকৃষ্ণক বাক্য শুনি দেৱী সত্যভামা স্বামীক পিঠি দি একহু হেঠ মাথে সকৰুণে ক্ৰন্দন কয় বোলল।
- সত্যভামা-হে স্বামী, হামু দুৰ্ভাগাক কপট বাক্যে কত কদৰ্থনা কৰহ? হে তোহাৰ প্ৰিয়ত্তম ৰুক্মিণী তাহেক সমীপ চলহ, হামাত কোন প্ৰয়োজন ঠিক? ওহি বুলি বহুত বিলাপ কয় কৃষ্ণক যে বোলল তাহে দেখহ শুনহ! নিৰন্তৰে হৰি বোল হৰি।
গীত
ৰাগ শ্ৰীগান্ধাৰ-জৌতি তাল।
ধ্ৰুং-কেশৱ হে বুজলোকে তোহো
জানলোহো তুহু বেৱহাৰা।
অতয়ে চাতুৰী ছোড়ি চলহু বহুৰি হৰি
যাহা প্ৰিয়া ৰমণী তোহাৰা।।
পদ- তোহাৰি কপট কৃষ্ণ নাবুঝি মানলো হামু
এ নাহি সৌভাগিনী সম মোই।
যৈচন পীৰিতি ৰীতি সবহি বিদিত ভেলি ৰে
আজু জানল মতি তোই।।
ওহি অপমানে প্ৰাণ নাহি ধৰবোহো মোৰে
ছোড়ল জীৱনকু আশা।
আগু পিউক পৰি বহু বিলপতি বালা ৰে
কহতু শঙ্কৰ হৰিদাসা।।
- সত্যভামা-হে স্বামী, হামু দুৰ্ভাগা সতিনীক অধীন। তুহো হামাক কত যে বিকৰ্থনা কৰহ ওহি অপমানু হামু প্ৰাণ ৰাখব? আঃ তব হামাক জীৱ ধিক।
- সূত্ৰ-ওহি বুলি দেৱী কান্দি কান্দি মূৰ্চ্ছিত হুয়া পড়ল।
শ্লোক
কুৰ্ব্বন্ হাহাৰবং ৰামামালিঙ্গ্যাকুলমানসঃ।
প্ৰিয়াবাক্যৈস্তু তাং শান্তিং সান্ত্বয়ামাস মাধৱঃ।।
- সূত্ৰ-তাহে দেখিয়ে শ্ৰীকৃষ্ণ হা হা বোলি বাহু মেলি ধৰল। প্ৰিয়াক দুখ দেখিয়ে মৰম চড়ল। কমল য়ন ভৰি ঝৰি বহে নীৰ। আলিঙ্গ প্ৰিয়াক চাপি ধৰি কোৰ কৰিয়া আশ্বাস বচন বোলল।
পয়াৰ
প্ৰিয়াক দুখ দেখি নসহে শৰীৰ।
কমল নয়ন ভৰি ঝৰি বহে নীৰ।।
আলিঙ্গি প্ৰিয়াক চাপি ধৰি কোল।
কৰিয়া আশ্বাস বচন হৰি বোল।।
হে হে প্ৰাণ প্ৰিয়ে শুন বাত।
দেলহো নাহি তুহি পাৰিজাত।।
অত অপৰাধ সহব অব মোই।
তবসম সৌভাগিনী নাহি কোই।।
ৰুক্মিণীক দেলো গোটা এক ফুল।
তাহে লাগি তুহু অতয়ে আকুল।।
পাৰিজাত তৰু সমুলে উপাৰি।
ৰোপণ কৰব আনি তুৱা বাড়ী।।
যব মোহি বাক্যে নাহি পতিআৱা।
কহলো সত্য সত্য শুন জায়া।।
অব তেজহু তাপ ৰাজকুমাৰী।
নসহে হৃদি দুখ দেখি তোহাৰি।।
হামাক শপত খেৰ লহো মাথ।
উঠ উঠ প্ৰিয়া তেৰি ধৰহো হাত।।
- সূত্ৰ-ওহি বুলি শ্ৰীকৃষ্ণ সত্যভামাৰ হাত ধৰল।
গীত
কৰ কাকুতি তিনি জগতক ঈশ।
সত্যভামা মনে কিছু মিলল হৰিষ।।
পৰম ঈশ্বৰ কৰ কাতৰ প্ৰিয়াক।
দেখু অদভূত ভকতি সতী মহিমাক।।
ব্ৰহ্মা মহেশ যাক কৰে সেৱা।
মাথে খেৰ ধৰএ সোহি সেৱা।।
কৃষ্ণক লীলা বুঝয়ে নপাৰি।
পূৰ্ণকাম হৰি কি কৰব নাৰী।।
ভকতি কয়লি হৰিকো মন ভোল।
জানি কৰহু নৰ হৰি হৰি বোল।।
- ইন্দুমতী-হে প্ৰাণ সখি, পৰম ঈশ্বৰ তোহাৰ স্বামী। মাথে খেৰ ধৰি অতয়ে কাতৰ কৰইছে আৰ কি মান সাধিতে ৰহল? সখি, তাপ তেজহ, উঠহ উঠহ।
- সূত্ৰ-দেৱী অতয়ে স্বামীক বিনয় বাণী শুনিকহু কিঞ্চিত্ চিত্ত শান্ত ভেল। শ্ৰীকৃষ্ণ তাহে পেখি আলিঙ্গি কোলে তুলি বৈঠাৱল, পীত বস্ত্ৰে শৰীৰক ধূলি ঝাৰল, কেশ বান্ধল, নিজ হস্তে কৰ্পূৰ তাম্বুল ভূঞ্জাৱল।
শ্লোক
ততো দেৱী সত্যভামা কৃষ্ণবাক্যামৃতেন সা।
প্ৰীতা প্ৰসন্নবদনা প্ৰণম্যাহ প্ৰিয়ং হৰিম্।।
- সূত্ৰ-দেৱী স্বামীত মহামান লভিয়ে অতি প্ৰসন্নমুখী হুয়া শ্ৰীকৃষ্ণক প্ৰণামি বোলল।
- সত্যভামা-হে স্বামী, হামাক পাৰিজাত তৰু তুহু দিতে সত্য কয়ল। জানি বিলম্ব ছোড়ি এইক্ষণে আনিয়া দেৱ। যাৱে পাৰিজাত নাহি দেখো, তাৱে বাৰী প্ৰৱেশো নাহি। হামো সত্যকয় বোলল।
- শ্ৰীকৃষ্ণ-হে প্ৰিয়ে, তেহো স্ত্ৰী জাতি। যুদ্ধ সময়ে যাইতে উচিত নহে।
- সত্যভামা-হে স্বামী, হামাৰ বহুত সতিনী। ইবাৰ পাৰিজাত আনি কোন স্ত্ৰীক দেব, তাহে বুঝয়ে নাহি। হামু কদাচিতে তোহাৰি সঙ্গ নাহি ছোড়ব।
- শ্ৰীকৃষ্ণ-হে প্ৰিয়ে, তোহু যদি হামাক সঙ্গে চলব তব সত্বৰে সাজহ।
শ্লোক
কৃষ্ণমভ্যেত্য ভগৱান্ জগাদ নাৰদস্তদা।
জ্ঞাতঃ কিল ভৱান্ ভাৰ্যাভক্ত-সন্তোৰী কেশৱঃ।।
- নাৰদ-(সক্ৰোধমাহ) হে কৃষ্ণ, জানলো, তুহু স্ত্ৰীক লাড়িকা, দেৱকাৰ্য সব পৰিহৰল। তোহাক ভাৰ্য্যাক চাটু বুলিতে সব দিবস গেল।
- শ্ৰীকৃষ্ণ-হে মুনিৰাজ, স্ত্ৰী বুজে সে নাবুজে কা কৰব? কুমাৰীক হাত এড়াইতে নাহি পাৰি। হে মুনিৰাজ, ঐ চলইছোঁ। ক্ৰোধ নাহি কৰৰি।
- সূত্ৰ-ওহি বুলি শ্ৰীকৃষ্ম অতি সত্বৰে চলল।
শ্লোক
সহৰ্ষমকৰোত্ কৃষ্ণঃ প্ৰয়াণং প্ৰিয়য়া সহ।
ধনুষ্টঙ্কাৰে দিশো দশ প্ৰকম্পয়ন।।
- সূত্ৰ-শ্ৰীকৃষ্ম ধনুষ্টঙ্কাৰে দশোদিশ কপাই প্ৰিয়া সহিতে যৈচেপয়ান কয়ল তাহে দেখহ শুনহ; নিৰন্তৰে হৰি বোল হৰ।
গীত
ৰাগ ধনশ্ৰী-একতালি।
ধ্ৰুং-কয়লি পয়াণ যদুৰাই।
কৰে সাৰঙ্গ সঙ্গে প্ৰিয়া চলি যাই।।
পদ-শ্যামল অঙ্গে সুৰঙ্গ পীত বাস।
বিজুৰী উজোৰ নৱ ঘন পৰকাশ।।
অৰুণ চৰণ মণি মঞ্জীৰ কৰু বোল।
তাহে মজোক মন শঙ্কৰে বোল।.
- সূত্ৰ-শ্ৰীকৃষ্ণ ওহি পৰকাৰে প্ৰিয়া সহিত পয়াণে চলৈছে। সে সময়ে নাৰদ আসি বোলল।
- নাৰদ-হে হৰে তুহু সম স্ত্ৰী-জিত পুৰুষক বহু নাহি দেখি; যুদ্ধ সময়ে স্ত্ৰীক ছোড়য়ে নাহি পাৰহ। তুহু জগত গুৰু; তোহাক যশ গাই তিনিলোকে বেড়াও। আঃ হামাক লাজ ভেল।
- শ্ৰীকৃষ্ণ-হে মুনিৰাজ, কি কৰব? পাৰিজাতক নিমিত্ত সত্যভামা প্ৰাণ ছাড়য়। উন্নিকৰ নিৰ্বন্ধ কত সহব?
- নাৰদ-হে কৃষ্ণ, কামাতুৰ পুৰুষক ঐচন অৱস্থা। স্ত্ৰী যে আজ্ঞা কৰে, সে অৱশ্যে কৰিতে লাগে। হোক, সে কামৰূপ নৰকাসুৰক পাট, ওহি দ্বাৰিকা হন্তে স্বভাৱে মাস চাৰিকেৰ পথ। স্ত্ৰী লৈয়া যইতে বত্সৰ দুই চাৰি পাৱব। অঃ দেৱকাৰ্য্য ভল্ল সত্বৰ সাধল। এক কৰ্ম কৰহ। তোহাৰ বাহন গৰুড় পখীৰাজ তাহেক আজ্ঞা কৰহ। তাহেৰ কন্ধে চড়িয়ে সত্বৰে গিয়া নৰকাসুৰক মাৰহ।
- সূত্ৰ-মুনিক বাক্য শুনি শ্ৰীকৃষ্ণ প্ৰিয়াক বোল।
- শ্ৰীকৃষ্ণ-আহে প্ৰিয়ে, মুনি ভল্ল কহল।
- সত্যভামা-হে স্বামী,হামাতো পাৱে হাণ্ঠিতে পাৰয়ে নাহি।
- শ্ৰীকৃষ্ণ-(বাহনক স্মৰি) আহে গৰুড় পখীৰাজ, সত্বৰে আৱ সত্বৰে আৱ।
শ্লোক
আহ আগত্য গৰুড়ো নত্বা কৃষ্ণং কৃতাঞ্জলিঃ।
মম স্বন্ধং সমাৰুহ্য জহি পাপং দুৰাশয়ম্।।
- গৰুড়-হে স্বামী, হামি থাকিতে তুহু পাৱে বেড়াৱব? অঃ হামাৰ কন্ধে চড়ি পাপী নৰকাসুৰক বধ গিয়া।
- সূত্ৰ-তদন্তৰ শ্ৰীকৃষ্ণ সভাৰ্যে গৰুড়ক কন্ধে চড়ি পৰম লীলায়ে চললিয
শ্লোক
প্ৰাগজ্যোতিষং সোহতি-যৱন জায়য়া।
সুপৰ্ণমাৰুহ্য-যযৌ জনাৰ্দ্দনঃ।।
ক্ষণেন স্ম্প্ৰাপ্য পুৰং পৰেশো।
মহোত্সৱৈ শঙ্খৰৱং চকাৰ।।
- সূত্ৰ-শ্ৰীকৃষ্ণ গৰুড় বাহনে বায়ুবেগে কামৰূপ পাই পাঞ্চজন্য ধ্বনি কয়ল। তাহে শুনি নৰকাসুৰ খেদি আৱল। শ্ৰীকৃষ্ণ তাহে যৈচে বধ কয়ল তাহে দেখহ শুনহ; নিৰন্তৰে হৰি বোল হৰি।
গীত
ৰাগ কানাড়া, পৰি তাল।
চললি গোবিন্দ গৰুড়ক কন্ধে।
নৰক মাৰিতে কয়লি প্ৰৱন্ধে।।
বায়ুক বেগে চললি পক্ষীৰাজ।
তিল একে মিলিল কামৰূপৰাজ।।
ফুকল শঙ্খ হৰি বাৰ বাৰ।
শুনি দানৱক ভেল হৃদি বিদাৰ।।
জানল আৱল মাধৱ ধাই।
গৰজে দানৱ যুধক লাই।।
সমৰক লাগি বজাৱয় ঢোল।
ধৰ ধৰ মাৰ মাৰ কৰে বহু ৰোল।।
ধাৱে সুৰ নৰকাসুৰ ৰাগি।
থাণ্ডা ফিঙ্কাৰয় কৃষ্ণক লাগি।।
হৰি টঙ্কাৰিল সাৰঙ্গ ভিড়ি।
বৰিষল বাণ দৈত্যকহো পীড়ি।।
কাটল বাহু কন্ধ কৰ শিৰ।
মাৰল হৰি সৱ দানৱ বীৰ।।
দেখি পলাৱত অপৰ অসুৰ।
বাণ প্ৰহাৰিল মাৰল সুৰ।।
কোপে চক্ৰ ক্ষেপি জগন্নাথ।
কাটল দাৰুণ নৰকৰ মাথ।।
দেখি দেৱক উত্সুক বহুল।
বাৱে দুন্দুভি বৰষিয়া ফুল।।
জয় জয় যাদৱ কৰে বহু ৰোল।
সামাজিক সব হৰি হৰি বোল।।
- সূত্ৰ-সে অসুৰ নৰকক মাৰি শ্ৰীকৃষ্ণ যশ সাধব দেখি দেৱসৱ আনন্দে দুন্দুভি বজাই জয় কৃষ্ণ জয় কৃষ্ণ বোলি শিৰে কুসুম বৰিষল। শ্ৰীকৃষ্ণ সভাৰ্য্যে আনন্দে ৰহল।
শ্লোক
ততো বসুমতী পুত্ৰং পুৰঃ সংস্থাপ্য আত্মজম্।
পিলপন্তী তদা কৃষ্ণং নত্বা প্ৰোবাচ দুঃখিতা।।
- সূত্ৰ-নৰক পুত্ৰ বধ ভেল দেখি বসুমতী পৰম সন্তাপে তাহেক পুত্ৰ ভগদত্ত শিশুক আগ কৰিকহু কৃষ্ণ দৰশন নিমিত্ত যৈচে চললি আহে লোকাই, তাহে দেখহ শুনহ; নিৰন্তৰে হৰি বোল হৰি।
গীত
ৰাগ ধনশ্ৰী-একতালি।
ধ্ৰুং-পিয়ুক সমীপ চলে মাই, হৰি দৰশনে চলে মাই।
শিশু সমে বসুমতী লহু লহ গতি যাই।।
পদ-সুতক সন্তাপে তাপে তনু ভেল হ্ৰাস।
লোতক লেপিত মুখ ফোকাৰে নিশ্বাস।।
স্বামীক কৰো পাৱে পৰণাম।
কহতু শঙ্কৰ গতি মতি মেৰি ৰাম।।
- সূত্ৰ-ঐচন শিশু সমে বসুমতী আসি শ্ৰীকৃষ্মক পৰি পৰণামিকহু কৰযোৰি বোলল।
- বসুমতি-হে স্বামী কৃষ্ণ, কোটি ব্ৰহ্মাণ্ডেৰ পৰম পুৰুষ পুৰুষোত্তম তুহু জগত গুৰু। তোবোৰ দ্ৰোহ কৰিয়ে পাপী পুত্ৰ নৰক নিজ পাপে নাশ গেল। তাহে পুত্ৰ ওহি ভগদত্ত নাতিক তোহাৰি পাৱে সমৰ্পল। আহেক ৰক্ষা কৰহ। হামাৰ সন্ততি ৰহোক। তোহাৰি চৰণ-পঙ্কজে কাতৰকয় অভয় প্ৰসাদ মাগো গোসাঞি।
- সূত্ৰ-ওহি বুলি বসুমতী বহুত বিলাপ শ্ৰীকৃষ্ণক আগু কয়ল। ঐচন কাৰুণিক বাণী শুনি নাৰায়ণ বসুমতীক আশ্বাস কয় বোলল।
- শ্ৰীকৃষ্ণ-আহে বসুমতী, তুহু তাপ তেজহ। তোহাৰি পুত্ৰ নৰকাসুৰ ভূমিক ভাৰ ভেলি, সে নিমিত্ত ইহাক মাৰি তোহাৰি ভাৰ দুৰ কয়ল। তোহাৰি বচনে ওহি ভগদত্তক কামৰূপ পাটে ৰাজা পাতব। তুহি চিন্তা নাহি কৰবি।
- সূত্ৰ-ওহি বুলি শ্ৰীকৃষ্ণ বসুমতীক আলিঙ্গি আশ্বাসিয়ে অন্তঃপুৰে প্ৰৱেশ কয়ল। যোড়শ হাজাৰ কন্যা তাহেৰ বাৰীত পাই দ্বাৰকাপুৰ পঠাৱল। অদিতিক কুণ্ডল, বৰুণক ছত্ৰ, মণি পৰ্বত লৈয়া গৰুড়ক কন্ধে সত্যভামা সমে স্বৰ্গক কৌতুকে চলল।
শ্লোক
অতঃ স্বৰ্গস্য দৃষ্ট্বা কৃষ্ণো মুদাযুতঃ।
ববৌ শঙ্খং পাঞ্চজন্যং হৰ্ষয়ন্ দিৱি দেৱতাঃ।।
- সূত্ৰ-সুৰ নৰকাসুৰ মাৰি শ্ৰীকৃষ্ণ স্বৰ্গক সমীপ পাই পৰমানন্দে শঙ্খধ্বনি কয়ল। ধ্বনি শুনি জানল। দেৱতাসকল বোলল।
- দেৱতাসৱ-আঃ হামাৰি স্বৰ্গক লাগি শ্ৰীকৃষ্ণ আৱল!
- সূত্ৰ-পৰম হৰিষে জয় জয় বোলি দুন্দুভি বজাই শিৰে কুসুম বৰিষল। তাহে পেখি সত্যভামা পুউত পুছত।
- সত্যভামা-আহে স্বামী, ওহি কোন স্থান পাৱলো হামো যে দুন্দুভি বজাই কুসুম বৰিষে, এ সবকে হামাক পৰিচয় কৰাৱ।
শ্লোক
কৃষ্ণ প্ৰাহ প্ৰিয়াং দেৱীং পশ্যেমামমৰাৱতীম্।
আগতা দেৱতা এতাস্ত্বাং মাং দেৱি দিদৃক্ষয়া।।
- শ্ৰীকৃষ্ণ-প্ৰিয়ে নাহি জানহ,-যাহেৰ নিমিত্তে মানিনী হুয়াছ, সে পাৰিজাত তৰু ওহি।
- সত্যভামা-আঃ হামাক মনোৰথ সাম্ফল ভেল। পাৰিজাত পুষ্প ধৰিয়ে সতিনীসৱক মাজে লাসবেশ কৰি বেৰাৱব। হে স্বামী সত্বৰ কৰু।
শ্লোক
ততোতিকৌতুকাদ্দৃষ্ট্ব ইন্দ্ৰ আগত্য সাদৰম্।
দোৰ্ভ্যাং দেবং পৰিষ্বজ্য জগাদ মদুৰং বচঃ।।
- সূত্ৰ-তদন্তৰ ইন্দ্ৰ আসিকহু গৌৰৱে কৃষ্ণক ধৰল। শচী সত্যভামাক আলিঙ্গি সত্কাৰ কয়ল।
- ইন্দ্ৰ-হে কৃষ্ণ, পাপী নৰকাসুৰক মাৰি হামাক কৃতাৰ্থ কয়ল। বাৰম্বাৰ তুহু উদ্ধাৰ কৰহ। তোহাক গুণ শুজয়ে নাহি পাৰি।
- সূত্ৰ-ওহি বোলি প্ৰেমে লোতক ঝৰে। ইন্দ্ৰ মৌনে বহল।
শ্লোক
অদিতিমাতৰং পশ্চাত্ সভাৰ্য্যে জগদীশ্বৰঃ।
প্ৰণম্য দেৱমাত্ৰেহদাদশ্ৰীবিকুণ্ডলম্।।
- সূত্ৰ-তদন্তৰ শ্ৰীকৃষ্ণ ইন্দ্ৰ সহিত অদিতি মাতাক প্ৰণাম কয়কহু অমৃত কুণ্ডল দুহো নিবেদল। শচী সহিত সত্যভামা অদিতি শাশুক জানু পৰি প্ৰণাম কয়ল।
শ্লোক
ততঃ সা দেৱজননী কৃষ্ণমত্যা মহেশ্বৰম্।
বন্ধাঞ্জলিজগন্নাথং স্তোতুং দেবী মনো দধে।।
- সূত্ৰ-অদিতি শ্ৰীকৃষ্ণক পৰম ঈশ্বৰ জানিয়ে যৈচে তুতি আৰম্ভল তাহে দেখহ শুনহ; নিৰন্তৰে হৰি বোল হৰি।
পয়াৰ
জয় জয় জগত নিবাস।
জয় জয় অসুৰ বিনাশ।.
জয় জয় ঈশ্বৰ মুৰাৰি।
জয় জয় অসুৰ-সংহাৰী।।
জয় জয় সাৰঙ্গ ধাৰী।
জয় জয় ব্ৰহ্ম অধিকাৰী।।
জয় জয় জগতক ধাতা।
জয় জয় পাতক-ঘাতা।।
জয় জয় ভৃত্যক ত্ৰাতা।
জয় জয় মুকুতিক দাতা।।
জয় জয় যাদব ৰাম।
জয় জলধৰ তনু শ্যাম।।
জয় জয় পূৰক মনকাম।
ভব ভয় তাৰক নাম।।
কৰু কৰুণা যদুৰাই।
লেলোঁ শৰণ তুৱা পাই।।
পৰম পুৰুষ কৰু ত্ৰাণ।
তুৱা বিনে গতি নাহি আন।।
ভৱ বন্ধ ছোৰলু মেৰি।
কৰো তুহো তুতি কৰযোৰি।।
কয়লি পৰি পৰণাম।
সবহু বোলহু ৰাম ৰাম।।
শ্লোক
অদিত্যা ঈশ্বৰজ্ঞানং নিশম্য মধুসূদনঃ।
মোহনাৰ্থং নিজমায়াং ততান জনমোহিনীম্।।
- সূত্ৰ-তদন্তৰ অদিতিক ইশ্বৰ জ্ঞান দেখিয়ে বৈষ্ণৱীমায়া বিস্তাৰি অদিতিক মন মোহিত কৰিয়ে শ্ৰীকৃষ্ম প্ৰণাম কয় কৰযোৰি বোল।
- শ্ৰীকৃষ্ম-হে মাতা, তুহু পৰম সকৰুণ দেৱতা। আমাক সৰ্বদা আশীৰ্বাদ কৰহ।
- সূত্ৰ-অদিতি শুনিকহু পৰম সকৰুণ চিতে কৃষ্ণক গলে ধৰিকহু বোলিতে লাগল।
- অদিতি-হে পুতা, তুহু চিৰঞ্জীৱী হৱ! হামাক বৰদানে দেৱে অসুৰে তোহাক জিনিয়ে নাহি পাৰল।
- সূত্ৰ-তদন্তৰ শ্ৰীকৃষ্ণ দেৱীত বিদায় কয়ল, বৰুণক ছত্ৰ-মণি পৰ্বতক ইন্দ্ৰক হাতে সমৰ্পল। দেৱতা সৱত বিদায় কৰিকহু নাৰদ সহিত সভাৰ্য্যে পৰিৱৰ্তি যৈচে চলল তাহে দেখহ শুনহ; নিৰন্তৰে হৰি বোল হৰি।
গীত
ৰাগ গৌৰী-জৌতি তাল।
ধ্ৰুং-লীলা গতি যাই ভুৱন ভুলাই মধুৰ মূৰতি মুৰাৰি।
লয়লা
