ৰজোনিবৃত্তি বা Menopause: পৰিৱৰ্তন, অধ্যৱসায় আৰু নবীকৰণৰ এক অনন্য যাত্ৰা
লেখক- ডা: ৰিতী কৌশিক
ৰজোনিবৃত্তি বা Menopause হৈছে এগৰাকী মহিলাৰ জীৱনৰ এক গভীৰ পৰিৱৰ্তন, তথাপি ইয়াৰ বিষয়ে প্ৰায়ে আলোচনা কৰা নহয় বা কেৱল এটা পৰ্যায় বুলি জ্ঞান কৰা হয়। কিন্তু ইয়াৰ মাজেৰে যোৱা যিকোনো মহিলাৰ বাবে ৰজোনিবৃত্তি কেৱল এটা পৰ্যায়তকৈ বহু বেছি। ধৈৰ্য্য, দৃঢ়তা আৰু নিজৰ প্ৰতি মমতাৰ প্ৰয়োজন এগৰাকী মহিলাৰ যিয়ে এই ৰজোনিবৃত্তি বা Menopause ৰ মাজেৰে পাৰ হয়। শাৰীৰিক লক্ষণৰ পৰা আৰম্ভ কৰি আৱেগিক পৰিৱৰ্তনলৈকে প্ৰতিগৰাকী মহিলাৰ ৰজোনিবৃত্তিৰ অভিজ্ঞতা অনন্য। ইয়াক অধিক গভীৰভাৱে আৰু মুকলিকৈ বুজিলে ইয়াৰ মাজেৰে আন যিসকল মহিলা ভৱিষ্যতে এই ৰজোনিবৃত্তি বা Menopause ৰ মাজেৰে পাৰ হব তেওঁলোকক মানসিকভাবে সহায় কৰিব পৰা যাব।
- ৰজোনিবৃত্তি বা Menopause ক বুজা দৰকাৰ: ই আচলতে জৈৱিক পৰিৱৰ্তনতকৈ অধিক
ৰজোনিবৃত্তি হৈছে এক প্ৰাকৃতিক জৈৱিক প্ৰক্ৰিয়া যিয়ে মহিলাৰ প্ৰজননৰ বয়স বা ক্ষমতা শেষ কৰে। সাধাৰণতে ৪৫ৰ পৰা ৫৫ বছৰৰ ভিতৰত ৰজোনিবৃত্তি বা Menopause হয় কাৰণ সেই বয়সতে ডিম্বাশয়ৰ পৰা ক্ৰমান্বয়ে কম ইষ্ট্ৰজেন আৰু প্ৰজেষ্টেৰন উৎপন্ন হয়, এই ইষ্ট্ৰজেন আৰু প্ৰজেষ্টেৰন হৈছে এগৰাকী মহিলাৰ ঋতুস্ৰাৱ হোৱাৰ মূল কাৰণ। যেতিয়া একেৰাহে সাতৰ পৰা বাৰ মাহ ঋতুস্ৰাৱ নোহোৱাকৈ পাৰ হৈ যায়, তেতিয়া আনুষ্ঠানিকভাৱে ৰজোনিবৃত্তি আৰম্ভ হোৱা বুলি ধৰা হয়।
এইটো কেৱল জৈৱিক প্ৰক্ৰিয়া নহয়; ই এক সম্পূৰ্ণ ৰূপান্তৰ যিয়ে এগৰাকী নাৰীৰ জীৱনৰ প্ৰায় প্ৰতিটো দিশতে প্ৰভাৱ পেলায়। মানসিকতা, অনুভৱ-অনুভূতি, মেজাজ আৰু স্মৃতিশক্তিৰ পৰিৱৰ্তনৰ পৰা আৰম্ভ কৰি শাৰীৰিক অনুভূতিৰ পৰিৱৰ্তন আৰু পৃথিৱীখন অনুভৱ কৰাৰ ধৰণলৈকে ৰজোনিবৃত্তিয়ে এগৰাকী নাৰীৰ নিজৰ শৰীৰৰ বিষয়ে ধাৰণাটোকেই পুনৰ সংজ্ঞায়িত কৰে।
- সাধাৰণ লক্ষণ: দৃশ্যমান আৰু অদৃশ্য
ৰজোনিবৃত্তিৰ লক্ষণসমূহ অনুভৱ কৰা মহিলাসকলৰ দৰেই বৈচিত্ৰ্যপূৰ্ণ হ’ব পাৰে। গৰম অনুভৱ, ৰাতি ঘামি যোৱা, অনিয়মিত মাহেকীয়া হোৱা আদি কিছুমান অতি পৰিচিত লক্ষণ। কিন্তু আন অসংখ্য লক্ষণ আছে যিবোৰে সদায় ইমান মনোযোগ দিয়া নহয়। ইয়াৰ ভিতৰত হ’ব পাৰে:
১) মেজাজৰ পৰিৱৰ্তন আৰু উদ্বেগ: হৰম’নৰ পৰিৱৰ্তনে মেজাজত প্ৰভাৱ পেলাব পাৰে, যাৰ ফলত খিংখিঙীয়া, উদ্বেগ, আনকি হতাশাও হ’ব পাৰে। বহু মহিলাই নিজকে আৱেগিকভাৱে অধিক সংবেদনশীল বুলি বিবেচনা কৰে এই সময়খিনিত আৰু এসময়ত যেতিয়া এই পৰিস্থিতিটো পৰিচালনাৰ যোগ্য হৈ পৰে তেতিয়া নিজৰ ক্ষমতাখিনি অনুভৱ কৰি আপ্লুত অনুভৱ কৰে।
২) টোপনিৰ বিকাৰ: বহু মহিলাৰ বাবে অনিদ্ৰা এটা সাধাৰণ সংগী হৈ পৰে, কিয়নো হৰম’নৰ পৰিৱৰ্তনে টোপনিৰ ধৰণত ব্যাঘাত জন্মাব পাৰে। ৰাতি একাধিকবাৰ সাৰ পালে ৰজোনিবৃত্তি অধিক ক্লান্তিকৰ আৰু প্ৰত্যাহ্বানজনক হৈ পৰে।
৩) স্মৃতিশক্তি কমি যোৱা আৰু একাগ্ৰতাৰ সমস্যা: “Menopause Brain” বা “ৰজোনিবৃত্তি মগজু” হৈছে স্মৃতিশক্তি বা মনোযোগৰ সাময়িক দুৰ্বলতাক বুজাবলৈ প্ৰায়ে ব্যৱহাৰ কৰা এটা শব্দ। বহু মহিলাই কথাবোৰ ধুঁৱলি-কুঁৱলি হৈ পৰা বা পাহৰি যোৱা অনুভৱ কৰা বুলি কয়, যিটো হতাশাজনক হ’ব পাৰে।
৪) শাৰীৰিক পৰিৱৰ্তন: ওজন বৃদ্ধিৰ পৰা আৰম্ভ কৰি গাঁঠিৰ বিষ আৰু চুলি পাতল হোৱালৈকে ৰজোনিবৃত্তিৰ শাৰীৰিক পৰিৱৰ্তনে মহিলাৰ আত্ম-ভাবমূৰ্তি সলনি কৰিব পাৰে। ইয়াৰ ফলত কেতিয়াবা নিজৰ চেহেৰা বা স্বাস্থ্যৰ প্ৰতি অস্বস্তি অনুভৱ হ’ব পাৰে।
৫) কামনাশক্তি হেৰুৱা আৰু যোনিৰ শুকানতা: হৰম’নৰ পৰিৱৰ্তনেও যৌন স্বাস্থ্যৰ ওপৰত প্ৰভাৱ পেলাব পাৰে। কিছুমান মহিলাৰ যৌন ইচ্ছা কমি যায়, আৰু যোনি শুকান হোৱাৰ দৰে শাৰীৰিক পৰিৱৰ্তনে ঘনিষ্ঠতাক অস্বস্তিকৰ বা প্ৰত্যাহ্বানজনক কৰি তুলিব পাৰে যাৰ ফলতো হতাশা বা Depression আহি পৰে বহুতো মহিলাৰ ক্ষেত্ৰত।
- আৱেগিক যাত্ৰা: পৰিচয় আৰু উদ্দেশ্যক পুনৰ সংজ্ঞায়িত কৰা
ৰজোনিবৃত্তিৰ সময়খিনি প্ৰায়ে চিন্তাৰ সময়। বহুতৰে বাবে ই এক হেৰুৱাৰ অনুভৱ বা দুখৰ অনুভূতি আনিব পাৰে। ই হয়তো কিছুমান মহিলাক সন্তান জন্ম দিয়া বছৰৰ শেষৰ কথা মনত পেলাই দিব, যাৰ ফলত পৰিচয়ৰ প্ৰতি মিশ্ৰিত অনুভৱৰ সৃষ্টি হয়। আন কিছুমানে ঋতুচক্ৰৰ পৰা মুক্তি অনুভৱ কৰিব পাৰে, ৰজোনিবৃত্তিৰ পিছত নতুনকৈ কিবা এটা পোৱাৰ স্থিৰতাত মুক্তি বিচাৰি পায়।
ৰজোনিবৃত্তিৰ এটা প্ৰত্যাহ্বান হ’ল যে ইয়াৰ ফলত মহিলাসকলে এনে অনুভৱ কৰিব পাৰে যেন তেওঁলোকে নিজৰ শৰীৰৰ ওপৰত নিয়ন্ত্ৰণ হেৰুৱাই পেলাইছে। বহু মহিলাই নিজৰ জীৱন, স্বাস্থ্য, আনকি সম্পৰ্ককো পুনৰ মূল্যায়ন কৰাৰ প্ৰক্ৰিয়াৰ মাজেৰে পাৰ হয়। ই এনেকুৱা এটা সময় যেতিয়া মহিলাসকলে নিজৰ স্থিতিস্থাপকতা আৰু শক্তি পুনৰ আৱিষ্কাৰ কৰে।
- ৰজোনিবৃত্তিৰ মাজেৰে মোকাবিলা আৰু সমৃদ্ধিশালী
১) আত্মকৰুণা আৰু মননশীলতা: ৰজোনিবৃত্তিৰ সময়ত আত্মকৰুণাৰ (Self-Compassion) অভ্যাস কৰিলে পৰিৱৰ্তনশীল হ’ব পাৰে। এইটো সময় হৈছে মনোযোগ নিজৰ ভিতৰলৈ স্থানান্তৰিত কৰাৰ, নিজকে লালন-পালন কৰা আৰু আত্ম-যত্নৰ বাবে সময় দিয়া।
২) সমৰ্থন ব্যৱস্থা গঢ়ি তোলা: ৰজোনিবৃত্তি একক যাত্ৰা হ’বই লাগিব বুলি ক’ব নোৱাৰি। এটা সহায়কাৰী সম্প্ৰদায় বা যাক আমি Supportive Community বুলিও কব পাৰি সেয়া গঢ়ি তোলা – যি নেকি বন্ধু-বান্ধৱ, পৰিয়ালৰ সৈতে হওক, বা সহায়ক গোটৰ সৈতে হওক – অমূল্য হ’ব পাৰে। লক্ষণ, হতাশা আৰু অভিজ্ঞতাৰ বিষয়ে মুকলিকৈ কথা পাতিলে মহিলাসকলে কম বিচ্ছিন্নতা আৰু অধিক বুজাবুজি অনুভৱ কৰাত সহায়ক হব পাৰে বা বহু ক্ষেত্ৰত ই সহায়ক হয়ো।
৩) স্বাস্থ্যসন্মত জীৱনশৈলীৰ পছন্দ: নিয়মিত ব্যায়াম, সুষম খাদ্য, আৰু সঠিক পৰিমাণৰ পানী গ্ৰহণে বহু লক্ষণ লাঘৱ কৰাত সহায় কৰে। শাৰীৰিক ক্ৰিয়া-কলাপ, বিশেষকৈ ওজন বহন কৰা ব্যায়ামে গাঁঠিৰ স্বাস্থ্যত সহায় কৰিব পাৰে আৰু হাড়ৰ ঘনত্ব বজাই ৰখাত সহায়ক হয়। কেলচিয়াম, ভিটামিন ডি, আৰু স্বাস্থ্যকৰ চৰ্বিযুক্ত খাদ্যই এই পৰিৱৰ্তনৰ মাজেৰে শৰীৰক সহায় কৰে।
৪) সামগ্ৰিক অন্বেষণ (Exploring Holistic) আৰু চিকিৎসাৰ সহায়ৰ সন্ধান কৰা: ৰজোনিবৃত্তিৰ লক্ষণসমূহ বহু পৰিমাণে ভিন্ন হয়, আৰু উপলব্ধ চিকিৎসাসমূহো তেনেকুৱাই। কিছুমান মহিলাই হৰম’ন ৰিপ্লেচমেণ্ট থেৰাপী (HRT)ৰ দ্বাৰা সকাহ পায়, আনহাতে কিছুমানে প্ৰাকৃতিক ঔষধ, যেনে বনৌষধি পৰিপূৰক বা আকুপাংচাৰ পছন্দ কৰে। প্ৰতিজন ব্যক্তিৰ বাবে কি উপযুক্ত সেইটো অন্বেষণ কৰিবলৈ স্বাস্থ্যসেৱা পেছাদাৰীৰ সৈতে পৰামৰ্শ কৰাটো অতি প্ৰয়োজনীয়।
৫) ব্যক্তিগত বিকাশ উদযাপন: ৰজোনিবৃত্তি বিকাশৰ এক সুন্দৰ সময় হ’ব পাৰে। বহু মহিলাই নতুন আগ্ৰহ নিজৰ মাজত আৱিষ্কাৰ কৰে, সম্পৰ্ক গভীৰ কৰে বা আঁতৰাই ৰাখিব পৰা আবেগক অনুসৰণ কৰে। এয়া এক পৰিৱৰ্তনৰ সময় যিয়ে উদ্দেশ্য, আনন্দ আৰু স্বাধীনতাৰ নৱীকৃত অনুভূতি আনিব পাৰে বা আনি দিয়ে যাক আমি কেৱল মাত্ৰ চোৱাৰ আৰু বুজাৰ দৰকাৰ।
- গ্ৰহণযোগ্যতা আৰু নবীকৰণৰ এক যাত্ৰা (Acceptance and Renewal)
ৰজোনিবৃত্তি কেতিয়াও শেষ হব নোৱাৰে; ই এক নতুন আৰম্ভণি হে। ধৈৰ্য্য, সমৰ্থন, আৰু পৰিৱৰ্তনক আঁকোৱালি লোৱাৰ ইচ্ছাৰ সৈতে, এই সময়ছোৱাত নিজকে সহনশীলতা আৰু অনুগ্ৰহৰ সৈতে সঞ্চালন কৰা সম্ভৱ। ৰজোনিবৃত্তিৰ এই সময় চোৱাত শাৰীৰিক, আৱেগিক আৰু আধ্যাত্মিক দিশবোৰ প্ৰায়ে প্ৰত্যাহ্বানজনক হয় যদিও শেষত ই ক্ষমতাশালী হৈ পাৰে আৰু যাৰ ফলত মহিলাসকলে নিজৰ সৈতে গভীৰ সংযোগ আৰু তেওঁলোকৰ যাত্ৰাৰ প্ৰতি এক নতুন অভিমূল্যন সৃষ্টি কৰিব পাৰে।
প্ৰতিগৰাকী মহিলাৰ অভিজ্ঞতাখিনি তেওঁৰ নিজৰ, কিন্তু মুকলিকৈ কথা ক’লে আৰু ইজনে সিজনক সমৰ্থন কৰিলে আমি সামূহিকভাৱে এই সমগ্ৰ বৰ্ণনাটোক ৰজোনিবৃত্তিৰ চাৰিওফালে স্থানান্তৰিত কৰিব পাৰো। ইয়াক শেষ হিচাপে দেখাতকৈ ইয়াক জীৱনৰ নতুন পৰ্যায়ৰ প্ৰৱেশদ্বাৰ হিচাপে উদযাপন কৰিব পাৰি – যিয়ে নিজৰ লগত প্ৰজ্ঞা, শক্তি আৰু এক উল্লেখযোগ্য আত্মবোধ আনে।