বিনি‌‌য়োগ আখ্যান – মৃন্ময় গৌতম

প্ৰথম অৱলোকন:
“এহ বুজিছানে মাহে আঠ হাজাৰ টকা ঘৰ ভাড়াত যায়, তাতকৈ দুটা মান টকা বেছি EMI দি ফ্লেট এটাকে ল’ব পাৰিলোহে‌ঁতেন।” নতুনকৈ মোৰ লগত একেলগে চাকৰিত সোমোৱা সহকৰ্মী শ‌ইকীয়াই কৈ উঠিল।
মই ক’লো “ঘৰ ভাড়া বেছি নেকি?”
“নাই নহয়,ঘৰটো চাই ভাড়া কমহে হৈছে।এনে ভাড়া দহমান হ’ব লাগিছিল।”

দ্বিতীয় অৱলোকন:
“দেউতাৰ পেঞ্চনৰ টকাকেইটা পোৱালৈ ৰৈ আছো বুজিছা।মাটি কিনা বেচা বিজনেচ কৰিম সেই টকাৰে। তামাম পইচা, হোহোৱাই মাটিৰ দাম বাঢ়ে বুজিছা।”ৰফিকে কথাটো ক’লে পৰম উৎসাহত।
“একদম ঠিক দেই।ম‌ই ২০০৩ ত ৰৰৈয়াৰ পিনে মাটি ডেড় কঠা লৈছিলোঁ আঢ়ৈ লাখত ম‌ই মা‌‌টি ভৰাই ‌ওখ কৰি চাৰিওফালে ৱাল দিওঁতে মুঠতে চাৰে চাৰিলাখমান টকা খৰছ হ’ল, এতিয়া মানুহে উপযাচিয়ে ত্ৰিছ লাখ টকা দিছে।”বৰা খুড়াই কথাটোত সমৰ্থন জনালে।
কথা শুনি ভাবিলো বাহ ১৫ বছৰত মাটিৰ মূল্য ছগুণতকৈ বেছি বাঢ়িল!

তৃতীয় অৱলোকন:
“গুৱাহাটীত এটা ফ্লেট কিনিছিলোঁ ছয়বছৰমান আগতে। কিন্তু এতিয়া বিকিবৰ কাৰণে মই কিনা মূল‌‌‌‌‌‌‌‌ধনটোও পোৱা নাই।”

চতুৰ্থ অৱলোকন:
“বৰুণ মলহৰ্তা হ’ল IIMA ৰ পৰা MBA কৰা বৰ্তমানৰ এজন সফল বিনিয়োগ পৰামৰ্শদাতা। তেওঁ নিজৰ এটা ভিডিঅ’ত কৈছে যে তেওঁলোক ‌এতিয়াও ভাড়া ঘৰত থাকে । সেয়েহে তেওঁৰ মাকে তেওঁক কৈ আছে এটা ঘৰ ল’বৰ কাৰণে যাতে সমাজৰ সকলোৱে গম পাওক তেওঁলোকৰ প্ৰতিপত্তিৰ কথা।কিন্তু তেখেত ঘৰ কিনাত ‌ইচ্ছুক নহয় কিয়নো এতিয়া Delhi NCR ত ঘৰ বহুত overvalued!

ওপৰৰ অৱলোকনকেইটাত মাটি/ফ্লেটত বিনিয়োগ কৰাৰ কথা কোৱা হৈছে। কিন্তু দ্বিতীয় অৱলোকনটোত কোৱাৰ দৰে অতীতত হৈ যোৱা ঘটনাৰ ‌‌ওপৰত ভিত্তি কৰি লোভ বা ভয়ত টকা নিবেশ কৰাটো বিনিয়োগ বুলি ধৰা নহয়।প্ৰখ্যাত লেখক তথা ৱাৰেণ ৱাফেটৰ গুৰু বেন্জামিন গ্ৰহামৰ মত ঘৰ বা ফ্লেট কিনাটো তেতিয়াহে বিনিয়োগ বুলি ধৰা যাব যেতিয়া ইয়াক উচিত মূল্যত কিনা যায়।
Share market ত Infosys ক share ৰ ৰজা বুলি কোৱা হয় কিয়নো ই বিনিয়োগকাৰীক গড়ে ৭৫% return দিছে এতিয়ালৈকে।১৯৯৩ ত ৯৫০০ টকাত Infosys ৰ IPO কিনি আঢ়ৈ কোটি টকাৰ মালিক হোৱা মানুহ যোৰহাটতে আছে। কিন্তু সেই একে Infosys ৰ Share কিনি টোকোনা হোৱা মানুহো বহুত আছে। সেয়ে হে বিনিয়োগ সদায় উচিত মূল্যত কৰা দৰকাৰ।
সম্পত্তিৰ উচিত মূল্য (value) জনাৰ কাৰণে আমি দাম/বাৰ্ষিক আয় (p/e) উলিয়াব লাগে। ধৰি ল’লো এটা 3BHK ফ্লেটৰ ৰ দাম কৈছে ৪৫ লাখ টকা আৰু সেইটো আমি ভাড়াত দিলে পাম মাহে বাৰ হাজাৰ টকা। গতিকে p/e হব ৪৫০০০০০/(১২০০০১২)=৩১.২৫. ইয়াৰ অৰ্থ এইটো যে ১ টকা ভাড়া পাবলৈ আমি ৩১ টকা খৰচ কৰিব লগা হৈছে। কিন্তু আজিৰ দিনত বেংকত ৬% সুতত ১ টকা পাবৰ বাবে আমি মাত্ৰ ১৬ টকাহে ০ লগা হৈছে।গতিকে ঘৰটোৰ দাম ৪৫০০০০০ বেছি হৈছে। ইয়াৰ বিনিয়োগী মূল্য হব লাগিছিল (১২০০০১২*১৬=)২৩৪০০০০ ৰ ওচৰে পাজৰে। ইয়াতকৈ বেছি মূল্যত যদি আপুনি কিনে সি হ’ব আপোনাৰ কাৰণে risk । এইকাৰণেই চতুৰ্থ অৱলোকনত দিয়াৰ দৰে বিনি‌‌য়োগ কাৰীজনে ঘৰ কিনা নাই কিয়নো Delhi NCR ত সম্পত্তি এতিয়া overvalued

বিনিয়োগ আখ্যান ২
” গম পাইছানে জিনদাল ষ্টিলৰ চেয়াৰৰ দাম ৰকেটৰ দৰে ওপৰলৈ গৈ আছে।” শ‌ইকীয়া দাই চিঞৰি উঠিল আৰু লেপটপটো মোৰ ফালে ঘূৰাই দিলে।
“আপুনি এতিয়া কিনিব নেকি?”ম‌ই ক’লো।
“হেল্লো ।মোৰ দহ হাজাৰ জিনদাল ষ্টিলত লগাই দিয়ক।” ঘপাঘপ কাম কৰি ভাল পোৱা শ‌ইকীয়া দাই ইতিমধ্যে ব্ৰকাৰক ফোন লগালে।
” লগাই দিলোঁ বুজিছা।”মোৰ মেলা মুখ দেখি শইকীয়া দাই কলে।
” ভালকৈ বিশ্লেষণ (fundamental analysis) কৰিলে নে?”
“সেইবোৰ কৰা নাই, কিন্তু এইটো চেয়াৰৰ দাম বাঢ়িব‌ই।”
“কি কৰি আছে হে আপোনালোকে?” গগৈৰ প্ৰৱেশ ঘটিল।
“জুৱা খেলি আছে চেয়াৰ বজাৰত” ম‌ই ক’লো।
দাং খাই উঠিল শ‌ইকীয়াদা ” কি কোৱা হে ! ম‌ই পইচা বিনিয়োগহে কৰিছোঁ।”
“এনেকৈ একো বিশ্লেষণ নকৰাকৈ নিবেশ কৰাটোক speculation অসমীয়াত জুৱা বুলিয়ে কয়।”
“তুমি কোৱা কথা নেকি এইবোৰ?”
“নাই নহয়।।যুক্তি সংগত বিনিয়োগ (value investing) ৰ গুৰুসকলে কৈছে।”
“থোৱা হে!পিটাৰ লিন্ছৰ নাম শুনিছা? অতিকৈ সফল ফান্দ মেনেজাৰ আছিল। যিবোৰ কম্পেনিৰ বস্তু তুমি ভাল পোৱা তাতে বিনিয়োগ কৰিব লাগে বুলি তেখেতে কৈছে।”
“একদম ঠিক ! প্ৰেমিকাক বিয়া পাতিলে পিছলৈ ঠগ খোৱাৰ সম্ভাৱনা কম থাকে।” প্ৰেমত হাবু ডুবু খাই থকা গগৈ দাই মোকো ভৰাই তুলিলে, কিন্তু প্ৰেমেৰে নহয় সহানুভূতিৰে। লিন্ছনলৈ জাগ্ৰত হোৱা এপুখুৰিমান সহানুভূতিত ককবকাই মই কৈ উঠিলো”তেখেতে ঠিকে কৈছে কিন্তু বজৰুৱা নিউজ চেনেলবোৰে আধা বাতৰি দেখুওৱাৰ দৰে শ‌ইকীয়া দায়েও আধা কথা কৈ TRP খাইছে।” মোৰ এই অপবাদ প্ৰকাণ্ড শৰীৰৰ শইকীয়া দাৰ সহ্য নহ’ল।বহাৰ পৰা উঠি আহি মোৰ ছেপ নথকা বাইছেপটোত এটা ঘোচা সোধালেহি।
‘মে ভি বহোত ছখ্ত লৌন্দা হু।’ কেটকুট নকৰি কৈ গ’লো,” নিজৰ ভাল লগা কম্পেনিৰ ছেয়াৰ চিনাক্তকৰণ বিনিয়োগৰ প্ৰথম পদক্ষেপহে।”

“অ পোৱালিয়ে ঠিক কৈছে।প্ৰফাইল পিকচাৰ চাই মোৰ দৰে ধুনীয়া ছোৱালীলৈ ফ্ৰেন্ডচিপ ৰিকুৱেষ্টহে পঠাব লাগে; পোনে পোনে বিয়াৰ প্ৰপ’জেল পঠাব নালাগে!”মহান গগৈ দাৰ মহান কথা।
“নিজৰ ভাল লগা কম্পেনিৰ ছেয়াৰ কিনাৰ আগতে কম্পেনিটোৰ আৰ্থিক দিশটো ভালদৰে চালিজাৰি চাব লাগে।গতিকে গোটেই বিনিয়োগ প্ৰক্ৰিয়াটোক অলপ সময় দিব লাগে।”
“যাৰ ওচৰত সময় নাই সি মিউচুৱেল ফান্দত পইচা লগাব লাগে।”গগৈ দাই যোগ দিলে।
“Mutual Fund চেহি হে বুলি আজিকালি আমাৰ ৰ ঘৰৰ ভাটৌটোৱেও চিঞৰি ঠাকে।” শইকীয়া দাই খঙত ভোৰভোৰালে।”
“Mutual Fund আমাৰ নিচিনা সাধাৰণ বিনয়োগকাৰীৰ বাবে কিমান লাভজনক তাত সন্দেহৰ অৱকাশ আছে। কিন্তু ছেয়াৰ বজাৰত লাভ কৰিবলৈ হলে সঠিক সময়ত কিনিব আৰু বেচিব লাগে। গতিকে এজন নবিনিয়োগকাৰীৰ কাৰণে ছেয়াৰ বজাৰত বিনিয়োগ কৰাৰ আটাইতকৈ সুৰক্ষিত আৰু লাভজনক উপায় হৈছে index mutual fund ত SIP কৰা।”
“index mutual fund ৰ কথা শুনা নাই যে!”
“index mutual fund ত expense ratio কম হোৱা কাৰণে ফান্দ যোগাননধাৰী প্ৰতিষ্ঠান আৰু এজেণ্টৰ কমিছন কম আৰু সেয়ে বিনিয়োগকাৰীৰ লাভ বেছি ।”
“আৰু কচোন index fund কিয় সুৰক্ষিত?”
“ৰ’বচোন, আজি মোৰ অলপ কাম আছে।কাইলৈ কম।”

বিনিয়োগ আখ‍্যান ৩

আজি sipৰ বিষয়ে মই জনা কিছু কথা ক’বলৈ লৈছো।এই বিষয়ে আৰম্ভ কৰাৰ আগতে প্ৰথমে মই কৈ লওঁ যে মই পেছাত অভিযন্তা কিন্তু নিচা আছে বিনিয়োগতহে। প্ৰতিদিনে দিনটোত সময় উলিয়াই বিনিয়োগৰ কিতাপ -পত্ৰ পঢ়াৰ লগতে অনলাইন ক’ৰ্চো কৰিছোঁ। বৰ্তমান মই শ্বেয়াৰ মাৰ্কেটত পোনপটীয়াভাৱে জড়িত।
SIP মানে হৈছে systematic investment plan। systematic মানে ইয়াত অনুশাসনমূলকভাৱে( নিয়মিত ভাৱে) প্ৰতিমাহে বা প্ৰতি ৩ মাহ বা বছৰেকৰ মূৰে মূৰে কোনো এটা সম্পত্তিত(asset) বিনিয়োগ কৰাটো বুজোৱা হয়। আজিকালি SIP মানে mutual fundত নিয়মিতভাৱে ওপৰত উল্লেখ কৰাৰ ধৰণেৰে বিনিয়োগ কৰাটোকে মানুহে বুজে।Mutual fund বিভিন্ন প্ৰকাৰৰ আছে। প্ৰধানকৈ equity, debt,arbitrage আৰু hybrid(balanced) আদি ভাগবোৰত প্ৰাথমিকভাৱে ভগাব পাৰি। ধনীসকলৰ বাবে এক কোটিতকৈ বেছি টকা বিনিয়োগ কৰিবলৈ alternate investment fund(hedge fund) আছে। ২৫ লাখতকৈ বেছি টকা বিনিয়োগ কৰিবলৈ portfolio management service(PMS) ব‍্যৱহাৰ কৰিব পাৰে।
Equity mutual fundবোৰে আপুনি বিনিয়োগ কৰা টকাৰে শ্বেয়াৰ কিনে। কিছুমান ফাণ্ডে আপোনাৰ হৈ ভাল কোম্পেনীৰ শ্বেয়াৰ কিনিবৰ কাৰণে এজন বৃত্তিধাৰী ব‍্যক্তি(fund manager) নিয়োগ কৰে আৰু এই ফাণ্ডবোৰক actively managed mutual fund বোলা হয়।এই ফাণ্ডবোৰক আকৌ large cap,mid cap,small cap, diversified, sector funds, multicap, ELSS আদি ভাগত ভাগ কৰা হয়। কোম্পেনীবোৰক বজাৰ মূল‍্যৰ(market capitalization) ওপৰত ভিত্তি কৰি large,mid,small আদি ভাগত ভাগ কৰা হয়।এতিয়া, নামৰ পৰাই আপুনি বুজি পাব যে large cap ফাণ্ডটোৱে ডাঙৰ কোম্পানিতহে টকা বিনিয়োগ কৰিব।
এইখিনিতে এটা দৰকাৰী কথা জনা উচিত যে কোম্পানিবোৰৰ বজাৰ মূল্য কম বেছি পৰিমাণে প্ৰায় প্ৰতি দিনেই সলনি হয়।মন ভাল হলে (positive sentiment) লাভ হোৱাৰ আশাত মানুহে শ্বেয়াৰ বেছিকৈ বেছি দামত কিনে,ফলত শ্বেয়াৰৰ দাম আৰু লগতে কোম্পানিবোৰৰ বজাৰ মূল্য বাঢ়ি যায়।ব‍্যৱহাৰিক অৰ্থনীতিত (behavioural Finance) এই বিষয়ে শিকা হয়। গতিকে একে ধৰণৰ দুটা কোম্পানীৰ বজাৰ মূল্য বেলেগ বেলেগ হব পাৰে।ব‍্যৱহাৰযোগ‍্যতা (intrinsic value) আৰু বজাৰ মূল্য(price) দুয়োটা বেলেগ বস্তু। “Price is what you pay, Value is what you get”. এইটো ধাৰণাতে ভেলু ইনভেষ্টিঙৰ সৃষ্টি হৈছে।
এতিয়া আকৌ ঘূৰি আহো Mutual Fund লৈ। large cap মিউচুৱেল ফাণ্ডবোৰক বহুতে bluechip fund বুলিও কয়। এই ফাণ্ডবোৰে প্ৰতিষ্ঠিত কোম্পানীবিলাকত বিনিয়োগ কৰা কাৰণে বিনিয়োগকাৰীৰ লোকচান হোৱাৰ আশংকা কম থাকে। বিত্তীয় পৰিকল্পনাত সদায় large cap ব‍্যৱহাৰ কৰিব লাগে। তাৰোপৰি মিউচুৱেল ফাণ্ডবোৰ দীঘলিয়া পৰিকল্পনাতহে ব‍্যৱহাৰ কৰিব লাগে, নিয়মমতে ১০ বছৰতকৈ অধিক সময়ৰ কাৰণে।মই লক্ষ্য কৰিছো বহুত কোম্পানীৰ mutual fund advisor সকলে ৩/৫ বছৰকৈ দীঘলিয়া(long term) বিনিয়োগ বুলি কয়। কিন্তু কথাটো তেনেকুৱা নহয়। উদাহৰণস্বৰূপে ১৯৯২-১৯৯৮ চনলৈকে sensex ৰিটাৰ্ণ শূন্য আছিল।মানে এইখিনি সময়ত শ্বেয়াৰত বিনিয়োগকাৰীৰ কোনো লাভ হোৱা নাছিল।তেনেকৈ আমেৰিকাত ১৯৭৪-৮৬ লৈকে চেয়াৰ মাৰ্কেট লাভ শূন্য বা ঋণাত্মক আছিল।দক্ষিণ কোৰিয়াই যোৱা দুই তিনি দশক ধৰি বহুত আৰ্থিক প্ৰগতি কৰিছে, হোণ্ডাই,ছেমছাং আদি কোৰিয়ান কোম্পানীয়ে পৃথিৱী জয় কৰিছে।কিন্তু কোৰিয়াত যোৱা ২১ বছৰে KOSPI ( কোৰিয়ান ইন্দেক্স sensex ৰ দৰে) শূন্য লাভ দিছে।গতিকে শ্বেয়াৰ মাৰ্কেটত সদায় লাভ নহয়, কেতিয়াবা দীঘলীয়া সময়ৰ কাৰণেও। মই এইটো কৈ কাকো শ্বেয়াৰত বিনিয়োগ কৰিবলৈ মানা কৰা নাই, মাথোঁ কৈছোঁ যে ইকুইতী (equity) মিউচুৱেল ফাণ্ডত দীঘলিয়া সময়ৰ কাৰণেহে বিনিয়োগ কৰিব লাগে।

বিনিয়োগ আখ্যান ৪

আগৰটো লেখাত ডাঙৰ (large cap) মিউচুৱেল ফাণ্ডৰ কথা কৈছিলোঁ। সৰু (small) আৰু মধ্যমীয়া (mid cap) মিউচুৱেল ফাণ্ডে ক্ৰমে সৰু আৰু মধ্যমীয়া কোম্পানীত বিনিয়োগ কৰে।এইবিলাক কোম্পানী সৰু কাৰণে বহু সময়ত এখন ৰাজ্যতে ব‍্যৱসায় কৰে (overall market share কম)বা এই কোম্পানীবোৰে আগবঢ়োৱা সামগ্ৰী(products) বা সেৱা (service) সীমিত হয় বাবে ভৱিষ্যতে ব‍্যৱসায় বঢ়োৱাৰ সুবিধা (scope) বেছি থাকে। গতিকে সহজ ভাষাত এইবিলাক কোম্পানীৰ উন্নতিৰ অৱকাশ ( growth prospect) বেছি হয়। যিবিলাক কোম্পানীৰ উন্নতি (growth) বেছি হয়, সেইবিলাক কোম্পানীৰ শ্বেয়াৰৰ গ্ৰাহক বেছি হয় আৰু শ্বেয়াৰৰ দাম বাঢ়ি গৈ থাকে। সেয়েহে অধিক লাভৰ বাবে মানুহে small আৰু mid cap মিউচুৱেল ফাণ্ডক প্ৰাধান্য দিয়ে।
যিদৰে সৰু আৰু মধ্যমীয়া কোম্পানীৰ উন্নতি হোৱাৰ আশা বেছি হয়, তেনেদৰে এইবিলাক দেউলিয়া হোৱাৰ আশংকাও বেছি থাকে। কিয়নো ডাঙৰ কোম্পানী এটাই বজাৰৰ পৰা সৰু কোম্পানী এটাতকৈ সহজতে ঋণ উঠাব পাৰে বাবে কঠিন সময়তো তিষ্ঠি থাকে।ডাঙৰ কোম্পানী এটাই economy of scale ব‍্যৱহাৰ কৰি সৰু কোম্পানীৰ প্ৰতি ভাবুকিৰ সৃষ্টি কৰিব পাৰে।ইয়াতকৈ ডাঙৰ কথা হ’ল ভাৰতত ভুৱা কোম্পানী বহুত আছে।সৰু কোম্পানীৰ মেনেজমেণ্ট কেনেকুৱা সহজতে উলিয়াব নোৱাৰি। কিয়নো ডাঙৰ কোম্পানীৰ মেনেজমেন্ট ক বিভিন্ন টিভি চেনেল, বিনয়োগ সন্মিলন আদিত মতা হয়;তাত তেওঁলোকে নিজৰ ব‍্যৱসায়ীক পৰিকল্পনা, ৰিস্ক আদিৰ কথা কয়।মানুহে এইবোৰ শুনি কোম্পানীটোৰ ওপৰত সঠিক ধাৰণা এটা ল’ব পাৰে।কিন্তু সৰু কোম্পানীৰ ক্ষেত্ৰত এইটো সুবিধা নাথাকে বাবে ভাল কোম্পানী বিছাৰি উলিওৱাটো সহজ নহয়।
Small আৰু mid capot বিনিয়োগ কৰোঁতে সাৱধান হোৱা দৰকাৰ। কাৰণ কেইটা ইতিমধ্যে কৈছোঁৱেই। এই শ্বেয়াৰ বিলাকৰ বজাৰ মূল্য সঘনাই সলনি হৈ থাকে, যাক আমি volatile বুলি কও‌ঁ। যেতিয়া শ্বেয়াৰ মাৰ্কেটত শ্বেয়াৰ বিলাকৰ দাম বাঢ়ি গৈ থাকে তাক Bull মাৰ্কেট বুলি কোৱা হয়। তেনেকৈ যেতিয়া কমি গৈ থাকে তাক Bear মাৰ্কেট বুলি কোৱা হয়। bull বা bear কিমান সময় থাকে কোনেও ক’ব নোৱাৰে। এইখিনিতে মই কৈ থওঁ কিছুমানে টেকনিকেল বিশ্লেষণ (technical analysis) ৰ কথা কয়, কিন্তু এই বিশ্লেষণ বোৰ momentum trading আৰু অতীতৰ ঘটনা (past record) ৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি বনোৱা। গতিকে মই আপোনাক এটা কথা শুধো “আপুনি গাড়ী আগলৈ চাই চলায় নে ৰিয়েৰ আয়নাত পিছলৈ চাই?” ইয়াত মমেণ্টামৰ জৰিয়তে মানুহৰ চেণ্টিমেণ্ট শ্বেয়াৰ বজাৰত কেনেকুৱা হ’ব তাক অনুমান কৰিবলৈ চেষ্টা কৰা হয়।কিন্তু এজন মানুহে কি কৰিব তাক অনুমান কৰাই টান,তেনেস্থলত শ্বেয়াৰ মাৰ্কেটত জড়িত লাখ লাখ মানুহে কি কৰিব তাক সঠিককৈ অনুমান কৰিবলৈ যোৱাটো আমাৰ বহুতৰ মতে মূৰ্খামীহে মাথোঁন।এটা আচৰিত কথা কওঁ technical analysis ত এগালমান সূচা‍ংক( indicator) আছে যিবোৰে আমাক শ্বেয়াৰ কিনিব নে বেচিব লাগে তাৰ ইংগিত দিয়ে। কিন্তু একে সময়ত যিকোনো দুটা indicator এ বেলেগ বেলেগ ৰিজাল্ট দিব পাৰে। ক’ত ম’ৰ ম’ৰ এতিয়া। কোনোবাই যদি ৰঙা বগা মমবাতি (candle chart) লগাই কম্পিউটাৰৰ আগত বহি থকা দেখি বেছি প্ৰভাৱিত নহ’ব। বোপায়ে সেয়া জুৱা খেলি আছে। বিশ্বৰ আটাইতকৈ সফল বিনিয়োগ কাৰী ৱাৰেণ বাফেটৰ (এসময়ৰ বিশ্বৰ সবাতোকৈ ধনী, বৰ্তমান ৩নং) কম্পিউটাৰ এটাও নাই।
Bull মাৰ্কেটত বেছিভাগ ক্ষেত্ৰতে large কোম্পানীৰ শ্বেয়াৰৰ দাম প্ৰথমতে বাঢ়ে আৰু শেষত সৰু কোম্পানীৰ।bear মাৰ্কেটত কথাটো ওলোটা হয়।মানে সৰু কোম্পানীৰ শ্বেয়াৰৰ দাম প্ৰথমতে কমে আৰু শেষত ডাঙৰ কোম্পানীকেইটাৰ কমে।গতিকে দাম কমাৰ পৰা বঢ়ালৈকে যি ব‍্যৱধান, সি ডাঙৰ কোম্পানীৰ ক্ষেত্ৰত কম আৰু সৰু কোম্পানীৰ ক্ষেত্ৰত বেছি হয়।
এতিয়া কথা হল আপোনাৰ কাৰণে কোনটো ভাল?

বিনিয়োগ আখ্যান ৫

শ্বেয়াৰ মাৰ্কেটত বিনিয়োগ কৰাৰ আটাইতকৈ সহজ আৰু সুৰক্ষিত উপায়:-

         আগৰ দুটা খণ্ডত actively managed মিউচুৱেল ফাণ্ডৰ জনপ্ৰিয় ৩ টা ভাগৰ বিষয়ে আলোচনা কৰিলোঁ। এইকেইটাৰ বিষয়ে নৱপ্ৰজন্মৰ প্ৰায় সকলোৱে অলপ হ'লেও শুনিছেই। কাৰণটোও সকলোৱে অনুমান কৰিব নিশ্চয় পাৰিব।"মিউচুৱেল ফাণ্ড চেহী হে।"

           এতিয়া মই কেইটামান "কৰৱা সত্য" কথা কৈ লওঁ তাৰপিছত আজিৰ লিখাৰ মূল বিষয়লৈ আহিম। ২০০২/০৩ চনত যেতিয়া "ডট কম " বাবল ফুটিল আমেৰিকান বেংকাৰ সকলে আৰু এটা ভাল বাবলৰ সন্ধান কৰি উলিয়ালে। সেইটো হ'ল বিখ্যাত "হাউচিং বাবল"।এতিয়া কৈ লওঁ বাবল মানে কি! বাবল মানে হ'ল এনে এটা অৱস্থা য'ত লাভ হোৱাৰ আশাত মানুহে কিবা এটা বস্তু উন্মাদৰ দৰে কিনিবলৈ/বিনিয়োগ কৰিবলৈ লয় আৰু বস্তু টোৰ ব‍্যৱহাৰযোগ‍্য মূল‍্যৰ (value) কথা পাহৰি যায়।উদাহৰণ স্বৰূপে ১৯৯৮-২০০০ চনত মানুহৰ ধাৰণা হৈছিল প্ৰযুক্তি(technology) য়েহে মানুহক ধনী আৰু প্ৰচুৰ ধনী কৰিব পাৰিব। সেয়েহে ".com" থকা যিকোনো কোম্পানীৰ শ্বেয়াৰ (Tech share) ভাল হওক বেয়া হওক মানুহে হুৰা হুৰে কিনি লৈছিল। ভাৰততো সেইটো হৈছিল। সেইকাৰণে ইয়াক ".Com বাবল" বুলি কয়। এই বাবল ফুটিলত বহুত মানুহ দেউলিয়া হ'ল।বহুতে নিজৰ সকলো হেৰুৱালে।নিজৰ লোভৰ কাৰণেই নহয় নে? এতিয়া SIP খোলাৰ ঢৌ উঠিছে। গতিকে সাৱধান হোৱা ভাল।
        ইয়াৰ কেইবছৰমান পিছত চতুৰ আমেৰিকাৰ বেংকবোৰে সকলোকে উধাই মুধাই ঘৰ কিনিবলৈ ঋণ দিবলৈ ল'লে। এনে অৱস্থা হ'ল যে উপাৰ্জন নথকা নিবনুৱা, বাৰবিলাকৰ পৰিচাৰিকা, মুঠতে প্ৰায় সকলোৱেই ঋণ লৈ ৩-৪ টাকৈ ঘৰ কিনি বহি ল'লে। এতিয়া আপুনি ভাবিছে চাগৈ ইয়াত বেংকৰ কি লাভ হ'ব। ঋণ ঘূৰাই নাপালেটো বেংকবিলাকৰ লোকচানেই হ'ব। বেংক ইমান বুৰ্বক নহয় মানুহক বনাইহে। এইখিনিতে আৰম্ভ হয় আচল কেলেংকাৰী। বেংকে এই ঋণবিলাকৰ পৰা বণ্ড (mortgaged bond) বনাবলৈ ল'লে। ৰ'বহে! এতিয়াহে হ'ব আচল ভিলেইনৰ প্ৰৱেশ। অনুমান কৰকচোন কোন হ'ব পাৰে? ৰাজনৈতিক! না নহয়।  Moody's আৰু S&P আদিৰ দৰে ডাঙৰ ডাঙৰ ৰেটিং এজেঞ্চি। এই ৰেটিং এজেঞ্চিবোৰে বণ্ড বা আন Dept instrument ৰ ৰেটিং দিয়ে। বণ্ড এটা যিটো লোণ/ ঋণৰ সলনি বনোৱা হয় সেই ঋণ ঘূৰাই পোৱাৰ সম্ভাৱনাৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰি ভাল বা বেয়া ৰেটিং দিয়া হয়।ভাল হ'লে ৰেটিং আটাইতকৈ ভাল ধৰক AAA দিয়া হয়। কিন্তু বেংক আৰু ৰেটিং এজেঞ্চিকেইটাই মিলি ভগত কৰি এই বেয়া বণ্ডবোৰ লগ লগাই COD নামৰ ভাল AAA ৰেটিঙ ৰ ডেপ্ত ইণষ্টুমেণ্ট এবিধ বজাৰত উলিয়াই দিলে।সুত বেছি, AAA| মানুহক আৰু কি লাগে। ধামধুম কিনিলে। এইবিলাক বন্ধকত থৈ বেংকৰ পৰা আৰু ঋণ ল'লে। AIG আদি কোম্পানীয়ে এইবিলাকৰ ওপৰত ইঞ্চুৰেঞ্চু দিলে। মুঠতে এখন ডাঙৰ বজাৰ বহিল। কমি চন, বনাচ আদিৰ নামত বেংকাৰবিলাকে হাজাৰ হাজাৰ কোটি টকাৰ মুনাফা লুটিলে। ২০০৮ ত এইটো বাবল  ফুটিল।Subprime Loan Crisis এ পৃথিৱী হিলাই গ'ল।"লেহমান ব্ৰাডাৰচ" ডুবিল। সাধাৰণ মানুহৰ টেক্সৰ টকাৰে JP MORGAN , BANK OF AMERICA,AIG আদি কেইবাটাও বেংকক বেইল আউট কৰা হ'ল।এজনো দোষীৰ শাস্তি নহ'ল।লোকচান হ'ল কাৰ?৫ ট্ৰিলিয়ন ডলাৰতকৈ বেছি পেঞ্চন ফাণ্ডৰ টকা, জমা ধন গায়ব হৈ গ'ল (ভাৰতৰ GDP তকৈ বহুত বেছি)।
            এই ৰামায়ণ খন কোৱাৰ কাৰণ হ'ল যে আমি সকলোৱে এটা কথা বুজা উচিত যে  ফাইনাঞ্চ কোম্পানীবিলাকৰ উদেশ্য হ'ল নিজৰ মুনাফা আদায়। আমি যিবোৰ এক্টিভলি মেনেজ কৰা মিউচুৱেল ফাণ্ডত বিনিয়োগ কৰো তাৰ ফাণ্ড মেনেজাৰ জনে যিমানে AUM (asset under management) বেছি হয়, সিমানে বেছি কমিচন পায়।একেজন মেনেজাৰৰ তলত দুই তিনিটা একে ধৰণৰ ফাণ্ড থকা উদাহৰণো আছে। কিন্তু প্ৰায় সকলো সংখ্যক মেনেজাৰে কোটিৰ ওপৰত উপাৰ্জন কৰিও নিজৰ এটকাও নিজে মেনেজ কৰা ফাণ্ডটোত নথয়। কাৰণটো কি? ৪২ টা AMC (asset management company) এতিয়া ভাৰতত আছে।প্ৰতিটো কোম্পানীৰ ১০-১৫ টামান ফাণ্ড আছে। কিন্তু ভাৰতত ভাল কোম্পানীৰ সংখ্যা সীমিত আৰু তাৰো বহুত ব‍্যক্তিগত কোম্পানী যাৰ শ্বেয়াৰ কিনিব নোৱাৰি। গতিকে এই ২০০-৩০০ ফাণ্ডৰ ভিতৰত কোনটোৱে ২০-৩০ বছৰ পিছত ভাল লাভ দিব কোৱা দিগদাৰ। তাতে তেওঁলোকে নিজেই কয় -" past performance is not an assurance of future result." এইটো বাক্য দেখিলে চাগৈ সকলোৰে বৰ ভাল লাগে। নহয়নে?
              সেইকাৰণে মোৰ ফাণ্ডা সহজ। ১৯৭৮-৭৯ মানত sensex ১০০ ত আছিল আৰু অলপ দিনৰ আগতে ৪০০০০ আছিল। কোনোবাই যদি ১০০ টকাৰ sensex  কিনি থৈ দিলেহেঁতেন এতিয়া তেওঁৰ ধন ৪০০ গুণ হ'ল হেঁতেন। বেংকত ১০% সুতত থোৱা হলে সৰ্ব্বোচ ৫০ গুণ মান হ'লহেঁতেন। ৰিস্ক  নাইয়ে বুলি ক'ব পাৰি দীঘলিয়া সময়ৰ কাৰণে। একো বেলেগ মূৰ ঘমাব দৰকাৰ নাই।         
           Sensex আৰু Nifty 50 দুটা index হয়। sensex বম্বে ষ্টক একচেঞ্জৰ আটাইতকৈ ডাঙৰ ৩০ টা কোম্পানীক লৈ গঠিত। তেনেকৈ Nifty 50 নেচনেল ষ্টক একচেঞ্জৰ আটাইতকৈ ডাঙৰ ৫০ টা কোম্পানীক লৈ গঠিত। এতিয়া আমি Nifty 50 কিনিবৰ কাৰণে Nifty 50 Index fund ত বিনিয়োগ কৰি দিলেই হ'ল।Nifty 50 ইন্দেক্সটোত প্ৰতিটো কোম্পানীৰ বজাৰ মূল্য অনুসৰি weightage বেলেগ বেলেগ হয়।যেনে আজিৰ তাৰিখত HDFC বেংকৰ ১০.৭৩%, ৰিলায়েনচৰ ৮.৮১%,ইনফছিছ ৬.৬% ইত্যাদি। এই অনুপাততে আপোনাৰ নিয়োজিত টকাখিনি এই কোম্পানীকেইটাৰ শ্বেয়াৰ কিনাত ইণ্ডেক্স ফাণ্ডে ব‍্যৱহাৰ কৰে। যেতিয়া কোনোবা এটা কোম্পানী ইণ্ডেক্সৰ পৰা ওলাই যায় তাৰ শ্বেয়াৰ ফাণ্ডটোৱে বিকি নতুনকৈ অহা কোম্পানীটোৰ শ্বেয়াৰ কিনি লয়।
          আমেৰিকাত এতিয়া ইণ্ডেক্স ফাণ্ডৰ পাৰদৰ্শিতা actively managed fund বোৰতকৈ ভাল। কিন্তু ৩০ বছৰমান আগতে জন চি বগলেই(এওঁ ফৰচুন আলোচনীয়ে প্ৰকাশ কৰা কুৰি শতিকাৰ চাৰি জন শ্ৰেষ্ঠ বিনিয়োগ কাৰীৰ এজন) ভেন গাৰ্ড গ্ৰুপৰ হৈ যেতিয়া প্ৰথম ইণ্ডেক্স ফাণ্ড আৰম্ভ কৰিছিল আমেৰিকাত সকলোৱে তেওঁক সমালোচনা কৰিছিল এইটো সফল নহ'ব বুলি। ভাৰতত ইণ্ডেক্স ফাণ্ড লাহে লাহে জনপ্ৰিয় হবলৈ ধৰিছে।
         ভাৰতত মিউচুৱেল ফাণ্ড কোম্পানীবোৰে ইণ্ডেক্স ফাণ্ড জনপ্ৰিয় হোৱাটো নিবিচাৰে। কাৰণ ইণ্ডেক্স ফাণ্ডৰ পাৰদৰ্শিতা কম বেছি পৰিমাণে সকলোবোৰ কোম্পানীৰ একে হোৱা হেতুকে আৰু ফাণ্ড মেনেজাৰ নথকা হেতুকে কোম্পানীৰ কমিচন কম।  ইণ্ডেক্স ফাণ্ডৰ কমিচন (expense ratio)১০০ টকাত ১৪ পইচা মান হোৱাৰ বিপৰীতে বাকীবোৰৰ এটকাতকৈও বেছি হয়। তাতোকৈ ডাঙৰ কথা এইটো যে যিমানেই বিনিয়োগৰ সময় দিঘলীয়া হয ইণ্ডেক্স ফাণ্ডৰ পাৰদৰ্শিতা বাকী বোৰ ফাণ্ডতকৈ সিমানেই ভাল হয়। দিঘলীয়া সময়ত ইণ্ডেক্স তকৈ ভাল কৰা ফাণ্ড নগন্য হয়।

(ইণ্ডেক্স ফাণ্ডৰ ওপৰত CFA বৰুণ মলহোৰ্টাৰ (Varun Malhotra) চাৰি টা ভিডিঅ আছে য’ত তেওঁ বাকীবোৰ ফাণ্ডৰ লগত ইয়াক তুলনা কৰিছে। মন গ’লে চাব পাৰে।)