কুণ্ডলিনী (খণ্ড ১২-৩০) – পৰী পাৰবীন

দ্বাদশ খণ্ড : কুণ্ডলিনী
—————————–
“মোক এৰি কলৈ গ’লি অ’ কনচেং, চাচোন ইহঁতে মোক পোতাশালত বন্দী কৰি থৈছে । তোৰ ৰজাৰ হুকুম মানি এদিম ছেদিম বাইজনীৰ কথামতে দেখোন মই কেতিয়াবাই গুচি আহিলো, মোকনো ইয়াতে কিয় বান্ধি থৈছে ? চাচোন কনচেং । এদিম ছেদিম বাই, কলৈ গ’লি হেৰ’ ? কনচেঙক খবৰ দে সোনকালে । কনচেং আহিব , আহিব । মোক দোলাত তুলি লৈ যাব ।”
অন্বেষাৰ ঘৰলৈ আহি গেটৰ মুখতে তভক দি ৰ’ল সিহঁত । অন্বেষাৰ অপ্ৰকৃতিষ্ঠ আচৰণৰ সতে কেনেকৈ মুখামুখি হ’ব তাকে ভাবি বিমোৰত পৰিল কিছুপৰ । অন্বেষাৰ ওচৰলৈ আহিম বুলিয়ে তাই হোষ্টেললৈ ওভতি নগৈ ঠিকনা সুধি সুধি অন্বেষাৰ ঘৰ ওলাইছেহি । আহিয়েই দেখিছে অন্বেষাৰ প্ৰলাপী আচৰণ ।
ওলাই আহিব খোজা চকুপানী টোপাল চকুতে সামৰি তাই সংযত হৈ খোজ ল’লে অন্বেষাৰ ৰূমলৈ । তাইক দেখি অন্বেষাই আকৌ চিঞৰিবলৈ ধৰিলে, ” এদিম ছেদিম বাই আহিলি ? চাচোন মই কিমান কষ্টত আছো । মোক ৰজাই বান্ধি থবলৈ হুকুম দিছিল নেকি ক’চোন ।”
ঈশানী তাইৰ কাষত ৰ’লে, মুখলৈ চাই ৰ’ল , কিবা ভাবি হাতত হাত থ’লে , তাৰ পাছত আলফুলে সাৱটি ধৰিলে । মৰমৰ উত্তাপ পায়েই নে কি কাৰণে অন্বেষা আচৰিত ধৰণেৰে ঠাণ্ডা হৈ পৰিল । ঈশানীয়ে আৰু এটা ৰিস্ক ললে । অন্বেষাৰ হাতৰ ৰছিডাল খুলি দিলে । বজ্ৰনিনাদেৰে তালফাল লগাই থকা অন্বেষা যেন তেতিয়া ভাগৰুৱা, এনে ভাৱত ইশানীৰ কান্ধত মূৰ পেলাই দিলে । দুৰ্বল মুহূৰ্তত মানুহক স্পৰ্শৰ প্ৰয়োজন ।যি স্পৰ্শই নিঃসংগতা দূৰ কৰি আস্থাৰ বতৰা কঢ়িয়ায়, তেনে স্পৰ্শৰ বৰ প্ৰয়োজন এতিয়া অন্বেষাক।
“ঔষধ খুৱালেই হূলস্থুল লগায় তাই । কোনেও দেখোন তাইক চম্ভালিবকে পৰা নাই”, কথাখিনি কৈ অন্বেষাৰ মাকে নিৰূপায় কন্ঠেৰে হুমুনিয়াহ এটা এৰিলে ।
ঈশানীয়ে তাইৰ মূৰটো লাহেকৈ পিহি পিহি মাত লগালে,
“অন্বেষাবা”
“অন্বেষাবা”,
দ্বিতীয়বাৰত অন্বেষাই ‘ও’ বুলি সঁহাৰি জনালে । তাৰ পিছত অন্বেষাই ঈশানীলৈ চাই ৰ’ল একেথৰে । জুকিয়াই গ’ল যেন অযুত কাহিনী । সাঁচি পাতৰ কাহিনী খুঁচৰাৰ দৰে খুঁচৰি আছে বিষাদৰ বহু ইতিহাসেৰে আউল লগা চুলিৰ বাউলী চুলি । ঈশানীয়ে তাইৰ বাউলী চুলিখিনি লিৰিকি থাকিল । চুলিৰ মাজেৰে ঈশানীৰ স্পৰ্শই অন্বেষাৰ বুকু চুলেগৈ । কিমানদিনৰনো চিনাকী সিঁহত ? সৌ সিদিনাহে তাই হোষ্টেললৈ আহিছিল । অন্বেষাৰ সতে ঘনিষ্ঠতা একেবাৰেই নাছিল । অন্বেষাৰ ব্যক্তিগত কথাৰ উঁহ লোৱাৰ কোনো প্ৰয়োজনবোধ কৰা নাছিল সেয়ে । জনা নাছিল অন্বেষাৰ প্ৰেম-ভালপোৱা- বিৰহৰ কথাবোৰ । জনা নাছিল অন্বেষাৰ চখ নতুবা প্ৰয়োজনবোৰ । কিন্তু অন্বেষাৰ ৰূমত ভৰি দিয়েই তাইৰ যে ফটোগ্ৰাফীত অত্যন্ত চখ আছিল সেই কথা নুবুজাকৈ নাথাকিল ঈশানীয়ে । কেমেৰাৰ লগত দিন ৰাতি একাকাৰ নকৰিলে ছাঁ-পোহৰৰ মায়াবোৰ ছবিত এনেকৈ ধৰা নিদিয়েহি । সৌখন, বেৰৰ জলঙাৰে ভাঁহি অহা চন্দ্ৰৰ ডুখৰীয়া ছবি । সৌখন পুৱাৰ কুঁৱলীৰ মায়াজালত নাচি উঠা দহিকতৰাজনী । ইখনত আকৌ কলডিলীয়া খোপাটিৰে হাতত তামোল-পাণৰ বটাখন লৈ ন-কইনাজনী ।
“কেমেৰাটো ক’ত আছে অন্বেষাবা ?”, ঈশানীয়ে তাইলৈ চাই সুধিলে ।
“কেমেৰা ? কেমেৰা ? আছে, আছে । ৰ’বি, মই লৈ আহো “, অন্বেষাই উৎসাহেৰে কৈ উঠিল ।
তাইৰ গতিশীলতাত বিস্মিত হৈছিল অন্বেষাৰ মাক । অলপ আগলৈকে হাত ভৰি আছাৰি গগন ফালি থকা ছোৱালীজনীৰ এই দ্ৰুত পৰিৱৰ্তনে অন্বেষাৰ ঘৰৰ সকলোকে আচম্বিত কৰি তুলিলে । ঈশানীৰ সান্নিধ্যত অন্বেষা মাতাল ৰূপটোৰ পৰা সদায় দেখা নিৰ্জু ছোৱালীজনী হৈ উঠিলে যদিও কিয় জানো ঈশানীৰ এনে লাগিল যেন এই নিৰ্জু ৰূপটোও যেন অন্বেষাৰ প্ৰকৃত ৰূপ নহয় । প্ৰকৃততে অন্বেষা আছিল পাহাৰী জুৰিটিৰ দৰেই চঞ্চলা চপলা , কিবা এক পকনীয়াত পৰি সেই জুৰিটি এৰাসুঁতি হৈ স্থিৰ হৈ ৰ’ল । ক’ৰবাত এটা নিমিলা অংক আছে । জ্যোতিষ্মান শইকীয়া সেই নিমিলা অংকৰ বলি মাথোঁ ।
এৰিবলৈ মন নগলেও ঈশানীয়ে অন্বেষাক এৰি গুচি আহিব লগা হৈছিল । গুৱাহাটীৰ পৰা ঘূৰিব লাগে সিঁহত দুটা । ক্লাছ খতি হৈছে । দ্বিতীয় ষান্মাষিকৰ সূচী ঘোষণা কৰিলেই । এতিয়া হোষ্টেলৰ বন্ধ ৰূমত বন্ধ টেবুলখনকে কেইদিনমানৰ কাৰণে নিজৰ কৰি লব লাগিব । বাহিৰা জগতখনৰ বতাহ অকণ সোমাব নোৱাৰাকৈ নিছিদ্ৰ কৰি ৰাখিব সেই জগত । সেই জগতত এমাহলৈ বন্দী হ’ব তাই । যিয়েই নহওক, অন্বেষাৰ ওচৰলৈ আহি বহুত ভাল কামেই কৰিলে, নিজেই নিজক প্ৰবোধ দিলে তেনেকৈ । অন্বেষাৰ ওচৰৰ পৰা ঘূৰি আহোতে অৱশ্যে মনে মনে ঈশানীয়ে অন্বেষাৰ মানসিক বিশেষজ্ঞৰ ফোননম্বৰটো টুকি আনিবলৈ নাপাহৰিলে ।
“তেতিয়াহ’লে তই ছেকেণ্ড চেমিষ্টাৰ নিদিয়’’?” , ঈশানীয়ে বাছত বহি সমুদ্ৰলৈ চাই সুধিলে ।
“নাই, নিদিওঁ, মই যামগৈ বুলি ভাবিলো যেতিয়া ইয়াতে মন বহাব নোৱাৰিম আৰু”, সমুদ্ৰই চাই সুধিলে ।
বিস্তীৰ্ণাৰ বাবেই যে সমুদ্ৰই ইয়াৰ পৰা আঁতৰি যাব বিচাৰিছে সেই কথাত ঈশানীৰ সমৰ্থন থাকিলেও বুকুৰ মাজত এক বিষ অনুভৱ কৰিলে । সিহঁত দুটাৰ মাজত নিস্বাৰ্থ সম্পৰ্ক এটা গঢ় লৈ উঠিছিল । শাৰীৰিক দূৰত্বই মানসিক দূৰত্ব নানিলেও তাইক শীতল বা’ দি থকা পাতখিলা যেন সৰি পৰিব এনে লাগিল তাইৰ ।
পিছদিনা কলেজত সোমাইয়ে দেখিলে কলেজৰ অধ্যক্ষ ছাৰৰ পৃষ্ঠপোষকতাত সিহঁতে অনা ট্ৰফীটোৰে সৈতে মানপত্ৰখন এখন টেবুলত সজাই সিহঁতলৈ অভিবাদনৰ বাণী লিখি থোৱা আছে । ঈশানীৰ বৰ লাজ লাগিল । কিনো ডাঙৰ কাম কৰিলে তাই ? বেক্টেৰিয়া ছাৰেই হওক, প্ৰিন্সিপাল ছাৰেই হওক, সকলোৰে শুভেচ্ছা বাণীবোৰ উৎসাহৰ এটি এটি বৰগছ হৈ মূৰৰ ওপৰত ছাঁ দিয়া সহস্ৰখন হাত হৈ পৰিল ।
খটখটিৰে ওপৰলৈ যাওতেই তাই সাহিত্য দুৱৰাক দেখিলে । হাতখন আগবঢ়াই প্ৰথমবাৰৰ বাবে মাতিলে তাইক, “ঈশানী, কংগ্ৰেচুলেশ্যন !” মাত্ৰ দুটা শব্দ । কিমান দিনৰ হেঁপাহ আছিল এই দুটা শব্দত ? কিমান দিনৰ ? উকা কেনভাছত তাইৰ ছবিৰে ৰং বুলোৱাৰ দিনাই সি তলত যে চহীটো কৰিছিল সাহিত্য দুৱৰা বুলি, সেই তেতিয়াই তাৰ নাম শুনিছিল । যেতিয়া ৰেগিং পিৰিয়ডত প্ৰেমপত্ৰৰ প্ৰতিযোগিতাত তাইক লিখিবলৈ দিয়া হৈছিল সাহিত্য দুৱৰা নামৰ কোনোবা অচিন প্ৰেমিকৰ ঠিকনা, সেই তেতিয়াই তাৰ ঠিকনা পাইছিল তাই । সেই তেতিয়াই দেখিছিল তাই, যিদিনা শ্ৰেষ্ঠ অভিনেতাৰ বঁটা লবলৈ সি মঞ্চলৈ আগুৱাই গৈছিল । বাইন’কুলাৰেৰে শূন্য আকাশত আশা বিচাৰি পিতপিতাই ফুৰাৰ দিনা তাই তাৰ শূন্যতাৰ পৰিচয় পাইছিল । পৰিচয় পাইছিল তাৰ একাকীত্বৰ । তাৰ চকুযুৰিয়ে দিছিল সেই পৰিচয় ।
সেই সাহিত্যৰ মুখত নিজৰ নাম শুনি অনামী লাজ এটাত ঈশানীৰ বুকুখন ঘৰচিৰিকাজনীৰ দৰেই উথলি উঠিল । সিফালৰ পৰা কেবাজনো লৰাই টিটকাৰী মাৰি উঠিল । খং উঠা নাছিল তাইৰ, একেবাৰে খং উঠা নাছিল । ঘৰচিৰিকাজনীৰ দৰে অহংকাৰী হৈ পৰিছিল বুকুখন । পৃথিৱীখন হাতৰ মুঠিত সোমাই পৰিছিল হঠাতে ।
ক্লাছ তেতিয়াও আৰম্ভ হোৱা নাছিল । লগৰ প্ৰান্তিকাক এহাতেৰে কঁকালত ধৰি এহাতেৰে হাতত ধৰি তাই বলডেন্স দিবলৈ ধৰিলে । এজনীয়ে গীত জুৰিলে , এটাই বেঞ্চখনকে বজালে , কিছুমানে হাত চাপৰি বজালে । হাত চাপৰিৰ তালে তালে তাই নাচি থাকিল । মুহূৰ্ততে ক্লাছৰূমটো নাচঘৰলৈ পৰিণত হ’ল । তেনেতে ক্লাছ লবলৈ সোমাই আহিল কাকতি ছাৰ । ছাৰৰ উপস্থিতিকো আওকাণ কৰিলে গোটেইকেইজনে । এজনীয়ে আগবাঢ়ি গৈ সুধিলে ছাৰক, “ছাৰ আজি ক্লাছ নকৰিলে হ’বনে ?”
ছাৰে দেখিলে ইহঁতৰ মতিগতি আজি ঠিক নহয়, কোনোপধ্যেই সিহঁত বেঞ্চত নবহেগৈ । ছাৰকো সোমাবলৈ নিদিয়ে । হাঁহিমুখীয়া কাকতি ছাৰে হাঁহি হাঁহিয়েই ক্লাছৰ পৰা ওলাই গ’ল ।

ত্ৰয়োদশ খণ্ড : কুণ্ডলিনী
————————-
পৰীক্ষাৰ বতাহজাকে কোবাই গৈছিল কলেজ আৰু হোষ্টেল । বেলেগ কথা চিন্তা কৰিবলৈ ছোৱালীবোৰৰ সময় নোহোৱা হৈছিল । কৰিডৰটো আকৌ শান্ত হৈ পৰিছিল । ইশানীৰ ৰূমলৈ লগৰবোৰৰ খোজ বাঢ়িছিল । ‘ঈশানী, এইটো বুজি পোৱা নাই’, ‘ঈশানী, সেইটো কিয় এনেকুৱা হ’ল’, ‘ঈশানী, সেইটো কেনেকৈ কৰিম’ ইত্যাদি ইত্যাদি অসংখ্য প্ৰশ্নৰ উত্তৰবোৰ তাই সাধ্য অনুসাৰে দি যায় । ফাগুনৰ বলীয়া বতাহজাকে তাইক বলীয়া কৰি তুলিলেও সেই বলীয়া বতাহতো কিতাপৰ পাতখিলা উৰিবলৈ নিদিয়াকৈ তাই কষ্ট কৰি গৈছিল । মাৰ্কচিটখন গধুৰ কৰিব লাগে সিঁহতে । সকলোৰে লক্ষ্য মাথোঁ সেইটোৱেই । চাকৰিৰ বজাৰত গধুৰ মাৰ্কচিটখনেই হাথিয়াৰ । সেই হাথিয়াৰেৰে জীৱন যুঁজত যুঁজ দিব সিঁহতে । সেই গধুৰ মাৰ্কচিটখনৰ বাবেই পৰীক্ষাৰ কেইদিন গা ধুবলৈ, ভাত খাবলৈ সময় নহয় সিঁহতৰ ।
বাস্তৱবাদী পৃথিৱী । বাস্তৱবাদী ধাৰণা । সেই ধাৰণাক যিয়ে সহজভাৱে মানি লৈছে, সিহঁতেই আত্মবিশ্বাস নেহেৰুৱাই আগবাঢ়ি গৈছে । কঠোৰ অধ্যৱসায় আৰু পৰিশ্ৰম অৱশ্যেই জৰুৰী । বাস্তৱবাদী ধ্যান ধাৰণাৰে পৰিপুষ্ট কৰি তুলিছে মাকে তাইক, তথাপি আবেগে হেন্দোলনি তুলে হৃদয়ত । হেন্দোলনি তুলে গধূলিৰ হালধীয়া-গুলপীয়া বাগানভেলীয়াজোপাই । হেন্দোলনি তুলে শিমলুৰ ৰাঙলী জুইকুৰাই ।
পৰীক্ষাবোৰ ভৱামতে হোৱা নাই তাইৰ । আচলতে কেইদিনমানৰ পৰা তাইৰ মনটোও চঞ্চল হৈ আছে । সাহিত্য নামৰ অনু্ভৱটোৱে দোলা দি থকা মনটো আয়ত্বলৈ আনিব পৰা নাই তাই । পঢ়াৰ মাজতে টেবুলৰ পৰা মনটো উৰি গৈ আকাশৰ চিলাখনৰ সতে প্ৰতিযোগিতাত নামেগৈ । আবেগৰ শিহৰণত কিতাপৰ পৃষ্ঠাবোৰ ঘন্টাৰ পাছত ঘন্টা ধৰি একে ভাঁজত টেবুলত পৰি থাকে । মাজে মাজে আনমনা মনটোক মাকে দি পঠোৱা দায়িত্ববোধৰ সূতাটোৰে বান্ধি থয় তাই । সেইকণ সময়তে অৱকলন গণিতৰ আটাইকেইটা সূত্ৰ মুখস্থ কৰি লয় ঈশানীয়ে । মগজুত আলফুলে ভৰাই লয় পৰিকলন বিজ্ঞানৰ এলগ’ৰিথিমসমূহ । ইলেকট্ৰনিক্সৰ এনালগ আৰু ডিজিটেল তৰংগপ্ৰৱাহৰ ঢৌত আকৌ উটি ভাঁহি যায় তাইৰ কপহুৱা মন ।
পৰীক্ষা শেষ হোৱাৰ দিনাই সমুদ্ৰই তাইলৈ এপিজে আব্দুল কালামৰ “অগ্নিৰ ডেউকা”খন লৈ আহিছিল, কৈছিল তাইক, “উৰিবলৈ শিকিবি, কিন্তু অগ্নিৰ ডেউকা লগাই লৈহে শিকিবি ।কালামৰ জীৱন দৰ্শনৰ সতে পৰিচিত হৈ ল’বি, তই বৰ আবেগিক ছোৱালী ঈশা, তই বিপদত পৰ’ বুলি মোৰ বৰ ভয় লাগি থাকে”।
পঢ়িছিল তাই । কালামৰ জীৱন দৰ্শনৰ লগত তেতিয়াই পৰিচয় হৈছিল তাইৰ । বিজ্ঞানক কলা হিচাপে ল’বলৈ শিকিছিল লাহে লাহে । কলা মানেই সুন্দৰতা আৰু সুন্দৰতা মানেই প্ৰেম । প্ৰেমৰ পৰিভাষাবোৰ আবদ্ধ পানীত বন্দী হৈ ৰৈছিল তেতিয়াও । মাকৰ অনুশাসনৰ শিকলি ছিঙি প্ৰেমৰ আকাশত উৰিবলৈ হাজাৰটা প্ৰস্তুতিৰ প্ৰয়োজন ।
সমুদ্ৰ গ’লগৈ । তাইক পুনৰ লগ পোৱাৰ প্ৰতিশ্ৰুতি দি সি গ’লগৈ । তাইক এসোপামান জীৱনাদৰ্শ উপহাৰ দি সি গ’লগৈ ।
সমুদ্ৰৰ লগতে গ’লগৈ যুগান্ত নামৰ আৰু এজন সহপাঠী । বিজ্ঞান আৰু কলা একাকাৰ কৰিব নোৱাৰি ভাগি পৰা লৰা সি । প্ৰথম চেমিষ্টাৰত তিনিটা বিষয়ত বেক পাই ভাগি পৰা লৰা সি । “মই চায়েন্সৰ লৰা নহয় । দেউতাই নুবুজে” । ৱৰ্ডছৱৰ্থ আৰু এলিয়টৰ কবিতাৰ মাজত আকন্ঠ ডুবি থকা লৰাটোৱে বুজি নাপায় ফিব’নাচি চিৰিজৰ মহত্ব । “লাইফ অৱ পাই”ৰে জীৱনক অনুধাৱন কৰিলেও সি কোনোমতেই বুজি নাপায় ‘পাই’ৰ সতে বিশ্বব্ৰক্ষাণ্ডৰ কি গভীৰ সম্পৰ্ক ! সমুদ্ৰ গুচি যোৱাৰ খবৰে উৎসাহিত কৰিছিল তাক । সিও জীৱনক চাব, মাথোঁ বেলেগ দৃষ্টিৰে । প্ৰতিটো দৃষ্টিয়েই যে সুন্দৰ ।
সেইদিনা ঈশানীযে চকুলো টুকিছিল । সমুদ্ৰ গুচি যোৱাৰ পাছত হঠাতে আহি পৰা উদাসী ভাৱটোৱে তাইৰ মনটো অলপ উৰুঙা কৰি তুলিছিল । উদাসী ভাৱটো আৰু উকা কৰিবলৈকে শীতৰ শেষৰ লঠঙা গছবোৰো যেন প্ৰস্তৰ মূৰ্তিটোৰ দৰে থিয় দি ৰৈছিল । শেহৰাতিলৈ তাইৰ মন মগজু তিয়াই বৰষা বৰষুণ এজাকে তাইৰ শীতল বুকুখন আৰু শীতল কৰি পেলাইছিল ।
ছেকেণ্ড চেমিষ্টাৰৰ ছোৱালীবোৰ ঘৰলৈ যাবলৈ আৰম্ভ কৰিছিল । পৰীক্ষা শেষ বুলিয়েই দীঘলীয়া ছুটি সিহঁতৰ । ওপৰৰ বেটচৰ সাহিত্যহঁতৰ পৰীক্ষা আৰম্ভ হ’বলৈ হ’ল । সাহিত্যক নেদেখিব তাই বহুতদিনৰ বাবে । বুকুৰ কোণত দুখ এটা বান্ধি তাই নাইটচুপাৰত উঠিছিল । ঘৰমুখী যাত্ৰা । দুখৰ সিপিঠিৰ সুখ ।
বাছখন তেতিয়াও ৰৈ আছিল । যাত্ৰীসকলৰ অপেক্ষাতে হয়তো বাছখনে গতি লোৱা নাছিল । তাই ছিটত বহি চকুযোৰ মুদি দিলে । হাতত চিপচ-চকলেটৰ পেকেট লৈ বাছখনত হুৰমুৰকৈ উঠি আহিছিল সাহিত্য দুৱৰা । তাই ভেবা লাগি চাই ৰ’ল তালৈ ।
চতু্ৰ্দশ খণ্ড : কুণ্ডলিনী
———————–
চকলেটটো হাতত লৈও ভেবা লাগি চাই ৰৈছিল তাই । অপৰাজিতা ফুলৰ দৰে নীলৰঙী প্ৰজাপতি এজাক আহি তাইৰ গালে মুখে বহি ৰৈছিল । হাতৰ চকলেটটোৰ কিমান দাম দিব লাগিব তাই, সেই কথা নুবুজিলে সেইদিনা । কওঁ কওঁ বুলিও বহুত কথাই ক’ব নোৱাৰিলে, বুজা-নুবুজা সুৰেৰে মাথোঁ ক’লে, “সাহিত্যদাদা, পৰীক্ষা ভালকৈ দিবা” ।
বাছখনে গতি লৈছিল । আপোন চহৰখনলৈ গতি লৈছিল । সাহিত্যও নামি গৈছিল । তাইৰ গালে মুখে তেতিয়াও নীলা পখিলাৰ জাক । তাইৰ দেহমনত উতনুৱা বা’ ।
ঘৰত থকা কেইদিন তাইৰ নাযায় নুপুৱায় যেন লগা হৈছিল । ফোনটোৰ ওচৰতে বহি থাকে তাই, জানোচা কেনেবাকৈ অচিনাকী নম্বৰত চিনাকী মাত ভাঁহি আহে । পিছমুহূৰ্ততে হাঁহি উঠে তাই, “ক’তা, মই দেখোন মোৰ ফোন নম্বৰটোকে দি থৈ নাহিলো” ।
অস্থিৰতাত শেষ হৈছিল বন্ধৰ দিনকেইটা । ৰিজাল্ট দিলে । নতুন এডমিছনৰ ব্যস্ততাত কলেজ চৌহদ আকৌ মুখৰিত হ’ল । নতুনকৈ অহা প্ৰথম বৰ্ষৰ ছোৱালীকেইজনীয়ে সিহঁতৰ হোষ্টেল কিছুদিনলৈ গৰম কৰি ৰাখিলে । ৰেগিং, নবাগতা সভা ইত্যাদিৰ মাজত কলেজখন উবুৰ খাই থাকিল কিছুদিন । তাৰ পাছত আকৌ আহিল শূন্য দৃষ্টি নতুবা একাকীত্বৰ বিচাৰ ।
কাৰো লগতে কথা পাতি ভাল নালাগে তাইৰ । কাৰো সংগতে হিয়াৰ পখিলাবোৰ জাকি মাৰি নুঠে । বন্ধ ৰূমৰ বন্ধ বতাহত একাকী হৈ কথা পাতে অস্থিৰ আত্মাৰ সতে । বুকুৰ মাজত ৰোৰোৱাই বলি থাকে বিষাদৰ বতাহ । সেই বতাহৰ ওচৰত তাই বাউলী চুলিৰে অনৰ্গল আপত্তি দৰ্শালেও সেই বতাহ নিস্তব্ধ হৈ ৰয় মন আকাশৰ তলত ।
তেনে এটা দিনতে হঠাতে মাক-দেউতাক আহি তাইক আচৰিত কৰিছিলহি । তলৰ পৰা তাইৰ ৰূমৰ ফালে চাই হোষ্টেলৰ চকীদাৰ গোবিনদাই চিঞৰিছিল, “ঈশানী গোস্বামীৰ ভিজিটৰ” । কঁকালৰ নিচোলখন (WRAPPER) মেৰিয়াই মেৰিয়াই তাই খটখটিৰে তললৈ নামি আহিল । তাইক আচৰিত কৰি ৰৈ থকা দেউতাকে আগবঢ়াই দিয়া কেকটো লৈ ঈশানী ভিজিটৰচ ৰূমলৈ দৌৰ মাৰিলে । তাৰ পাছত ওপৰলৈ চাই চিঞৰিলে, “সপ্তদৰ্শী, প্ৰান্তিকা, মহছিনা তললৈ আহ ।“
মাকে তাইলৈ চাই ৰৈছিল । কৈছিল এবাৰত, “তইনো নিজেই নিজক চম্ভালিব পৰাকৈ কেতিয়াকৈ ইমান ডাঙৰজনী হ’লি অ’ মাজনী ?”
হস্পিতেলৰ বেডত বেৰৰ ফালে চাই চাই তাই ভাবি আছে কথাবোৰ । কোনো দায়িত্ব চম্ভালিব পৰাকৈ তাই কোনোদিনেই ডাঙৰ নহ’ল । অথচ ভগৱানে ইমান গধূৰ দায়িত্ব জাপি দিবলৈ তাইৰ কান্ধখনেই বিচাৰি পালেনে ? দুদিনৰ উচ্ছল সময়খিনিত আনন্দৰ ভাগবতৰা কৰিবলৈ সংগৰ অভাৱ নাছিল, সংগৰ অভাৱ আছিল তেতিয়া, যেতিয়া কান্ধত তুলি লব লগা লৈছিল নিজৰেই মৃতদেহ । সংগৰ অভাৱ আছিল শিলাবৃষ্টিৰ মাজেৰে খোজ কঢ়াৰ দিনা । সংগৰ অভাৱ আছিল কঠোৰ জীৱনৰ বজ্ৰহুংকাৰত অৰণ্যৰোদনেৰে চৌদিশ কঁপোৱাৰ দিনা । সংগৰ অভাৱ আছে হস্পিতেলত এই মুহূৰ্তত তাই অকলে থকাৰ দিনা । নাজানে ইয়াৰ পাছত তাই কলৈ যাব । আছেনে সেইখন ঘৰত এচলুমান তৃষ্ণাৰ নীৰ, নীড়মুখী পখীৰ দৰে যি আমদানি কৰিব একূটা হেঁপাহ ? সুখৰ সময়ত হাজাৰযোৰ চকুৱে টোঁৱাই আছিল তাইক, অথচ দুখৰ বেলিকা এখন বুকুতো আশ্ৰয় বিচাৰি নাপালে তাই । নুবুজিলে তাইৰ মাকে নতুবা দেউতাকে, নুবুজিলে পৃথিৱীখনে । “ভুল নাছিল মোৰ দেউতা” বুলি দেউতাকৰ ভৰিত পৰিছিল, দেউতাকে মুখ ঘূৰাই দিছিল । “মা মই ভুল কৰা নাছিলো”, মাকে চকুহাল মুদি দিছিল ।
আৰু সাহিত্য ?

অবিশ্বাসৰ ডাৱৰে চানি ধৰা সেই আকাশৰ নামেই যে সাহিত্য !

পঞ্চদশ খণ্ড: কুণ্ডলিনী
———————-
ডক্টৰজন সোমাই আহিল । “ঈশানী, আৰ ইউ ফীলিং অলৰাইট নাও”, ডক্টৰজনে সুধিলে তাইক ।
“নট এট অল ডক্টৰ, নট এট অল” বুলি ক’ব খুজিও নোৱাৰিলে তাই ।
“তোমাৰ লগত কোন আহিছে ঈশানী ? তোমাক ৰিলিজ দিব লাগিছিল”, ডক্টৰজনে তাইৰ ৰিপৰ্টবোৰ পৰীক্ষা কৰি থকাৰ পৰাই সুধি থাকিল ।
তাই বৰ অসহজবোধ কৰিলে । কোনোৱেই দেখোন নাই তাইৰ ওচৰত । তাই কৰুণ দৃষ্টিৰে দূৰলৈ চাই ৰ’ল । তেনেতে কোনোবা এজন আহি ডক্টৰজনক কিবা এটা ক’লে
ডক্টৰজনৰ পৰামৰ্শমতে তাইৰ ডিচছাৰ্জ চাৰ্টিফিকেট ৰেডি হৈ উঠিল ।হস্পিতেলৰ ফালৰ পৰা এম্বুলেন্সখনো ঠিক কৰি দিয়া হ’ল ।
“বাইদেউ কলৈ যাব আপুনি ?”, এম্বুলেন্সখনৰ ড্ৰাই্ভাৰজনে তাইক তাইৰ গন্তব্যস্থলৰ বিষয়ে সুধিলে । সদায় কোৱাৰ দৰে তাই ঘৰৰ সেই নিৰাপদ ঠিকনা কৈ দিলে, যি ঠিকনাৰ বাদে তাই আজিলৈকে কতো আশ্ৰয় লোৱাই নাছিল । সেই আশ্ৰয়ৰ বিপৰীতে থকা অদেখা আশ্ৰয়ৰ কথা যে নাজানে ঈশানীয়ে ।
এম্বুলেন্সখনে যাত্ৰা আৰম্ভ কৰিছিল । তাই নীৰৱে লানি লানি গছবোৰ পাৰ কৰি গৈ আছিল । বাহিৰৰ কহুৱানিডৰাই তাইৰ মনটো আজি অশান্ত কৰি তোলা নাই । আচৰিতধৰণেৰে স্থিৰ হৈ ৰৈছে তাইৰ দৃষ্টি । কোনোবা দূৰ দিগন্তত আশাৰ শেষ আশ্ৰয়কণ যেন চকুৰে পিতপিতাই বিচাৰি ফুৰিছে । অনিশ্চিত জীৱন, অনিশ্চিত ভৱিষ্যত । বিপদসংকুল পথ এটাই বাট চাই আছে তাইলৈ । সেই পথৰ দাঁতিত অসহায়ভাবে ঠিয় হৈ ৰৈছে তাইৰ ক্লান্ত, দু্ৰ্বল মনটো ।সাপৰ সতে খেলাৰ নিচা এটাই আঁকোৱালি লোৱাৰ অৱকাশকণো তাইৰ নোহোৱা হৈ গ’ল । জীৱনটোৱেই এটা জুৱা । জুৱাৰীৰ দৰে তাই মাথোঁ হৰা-জিকাৰ অংক কৰিব লগা হৈছে । ইমানবোৰ উচ্ছলতা, ইমানবোৰ ৰং পলকতে নোহোৱা হৈ গ’ল । কেৱল তাইৰে কিয় এনেকুৱা হবলৈ পালে ? হোষ্টেলৰ ইমানবোৰ ছোৱালীৰ মাজত তাইৰে কিয় এনেকুৱা হ’বলৈ পালে ? তাই নম্ৰ , কেৱল এইবাবেইনে? তাইৰ নম্ৰতাক দুৰ্বলতা বুলি ভৱা সেইজনক তাই কিয় দেখুৱাব নোৱাৰিলে কালনাশিনীৰ ৰূপ ?
আকাশ-পাতাল ভাবি থাকোতে চকুৰ পৰা ওলোৱা দুটি সুঁতি শুকাই দাগ এটা ৰৈ গৈছে গালত । আকৌ ঘূৰি আহিছে সেইখন ঘৰলৈ, যিখন ঘৰৰ পৰা মাকৰ অলেখ দুশ্চিন্তাক হাঁহিৰে উৰুৱাই বিশ্বজয়ৰ বাণী বতাহত বিয়পাই ওলাই গৈছিল দেউতাকৰ সতে । ঠিক চাৰিবছৰ । চাৰিবছৰ আগতে ঠিক এইটো দিনতে তাই নকৈ জগা গৰু পোৱালিটোৰ দৰে চেঁকুৰি ফুৰিছিল ।
এম্বুলেন্সখনে তাইক আনি তাইৰ ঘৰৰ সন্মুখত ৰখাই দিলে । প্ৰকা্ণ্ড গেটখন বৰ সন্তপৰ্ণে খুলিলে তাই । তাইৰ গোন্ধটো পালেই যে মৰমৰ টমিজনী আহি তাইৰ গালৈকে জপিয়াই কুকুঁৱাই থাকে । নাই , টমি নাহিল । মৰিশালীৰ নিস্তব্ধতা বিৰাজ কৰা পৰিবেশটোত সৰাপাতৰ খৰমৰনি এটাও শুনিবলৈ নাই । যথেষ্ট শংকাবোধেৰে তাই নিজৰ ঘৰৰ কলিংবেলত হাত দিলে । ভিতৰৰ পৰা কোনোবাই আহি দৰজাখন খুলি দিলে । তাই মূৰ তুলি মাত লগাবলৈ সাহস নহ’ল । নিজৰ ঘৰতে তাই আজি অনাহুত অতিথি । এটা অনাকাংখিত পাকচক্ৰত পৰি তাই সকলো হেৰুৱালে । তাই নিজৰ নিৰ্ভুলতাৰ প্ৰমাণ দাঙি ধৰিব নোৱাৰিলে । সেইখিনিতেই তাইৰ দুৰ্বলতা ।
সাহিত্য দুৱৰাৰ স’তে গভীৰ প্ৰেম হৈছিল তাইৰ । সাহিত্যৰ শূন্য দৃষ্টিয়ে টানিছিল তাইক । তৃতীয় ষান্মাষিকৰ ক্লাছ পূৰ্ণোদ্যমে চলি আছিল তেতিয়া । তাইৰ বুকুৰ হাজাৰটা সুবাসিত তগৰ ফুলক জীপাল কৰি তুলিছিল বৰ্ষাসিক্ত বিষাদখিনিয়ে । নোপোৱাৰ বিষাদ সেয়া । কলেজৰ পৰা ওভতা এজাকমান ৰঙীন গাভৰুৰ মাজত জিলিকি আছিল তন্বী দীৰ্ঘদেহী তন্বী ঈশানী । কেন্টিনখনৰ ওচৰ পাওতেই চাওঁ নাচাওঁকৈ সাহিত্যই তাইৰ ফালে চাইছিল । অজানিতে ৰৈ গৈছিল তাই । লগৰজাকৰ গিৰ্জনিৰ পাছত তাই তাত ৰৈ কথা পতাৰ কথাই নাছিল । ওলাই আহিব খোজা হাঁহিটো হাতখনেৰে টিপি তাই লগৰবোৰৰ সতে আগুৱাই আহিছিল । বেঙে মূতা গৰুৰ দৰে ৰৈ থকা হেবাংটোলৈ চাই তাইৰ মৰম জাগি উঠিছিল । লগৰজাকৰ গিৰ্জনিকো আওকাণ কৰি তাই দুখোজ পিছুৱাই আহি তাক মাত লগাইছিল, “ফোন কৰিবা সাহিত্যদাদা, মই ৰৈ থাকিম” ।
নতুন বৰ্ষ আৰম্ভ হৈছে । পঢ়া-শুনাৰ ঝামেলা নাই । এনে অলস সময়বোৰত ছোৱালীবোৰৰ অবাধ স্বাধীনতা ।গড়আলিৰ ইলি হলৰ পৰা যোৰ পাতি ওলাই আহে স্বপ্নবিলাসী প্ৰেমিকযুগল । পুৰণি বালিবাট, নতুন বালিবাটত শেহতীয়া ফেশ্বনৰ কাপোৰ বিচাৰি ব্যস্ত দুজনীমান । দুজনীমান ব্যস্ত কল্পনা হোটেলৰ চোলা-বাটোৰাৰ সোৱাদ লোৱাত ।
আৰু ইফালে ঈশানী ? ওচপিচাই, ছটফটাই পৰি ৰয় গাৰ্লচ হোষ্টেলৰ প্ৰথম মহলাৰ চুকৰ ৰূম এটাত ।ফোনৰ ৰিং বজাৰ শব্দ শুনিলেই দৌৰি তলৰ মহলা পায়হি তাই । নিৰাশ হৈ পৰে বাৰে বাৰে । সাহিত্যৰ ফোন তেতিয়ালৈকে অহা নাছিল তাইৰ । সময়বোৰে যেন গধুৰ শিল এটাহে কঢ়িয়াই নিছে, তেনে ধীৰ গতিৰে আগুৱাই গৈছে । তাইৰ ওচপিচনি দেখি দেৱদাৰুজোপাইও মূৰ দুপিয়াই দুপিয়াই সিঁয়াৰি আছে তাইক ।তাইৰ খং উঠি গ’ল দেৱদাৰুজোপালৈ, কৈ উঠিল, “কিয় জোকাই আছ বাৰে বাৰে মোক ? সৌৱা চা, আকাশত তোৰ প্ৰেমিক মেঘৰ ওন্দোলা মুখ । এই নামো, এই নামোকৈও কি অভিমানত নামি অহা নাই তোৰ তৃষ্ণাতুৰ হিয়া শাঁত পেলাবলৈ” । আকাশত মেঘে মাদল বাজিছে । আহো আহোকৈ থকা বহাগৰ প্ৰথমজাক বৰষুণ । দূৰণিৰ গাঁৱত কাৰোবাৰ ঘৰত ঢেঁকীৰ চাব । চাবটো আহি তাইৰ বুকুতে পৰে । কাৰোবাৰ ঘৰৰ পৰা আমোলমোলাইছে ঘিলাপিঠাৰ গোন্ধ ।মাকৰ হাতৰ মালভোগ চিৰাৰ জলপানখিনিলৈ মনত পৰিল । সন্মুখত হেঁপাহৰ বিহু । প্ৰকৃতিয়ে হৃদয় উজাৰি আদৰিছে নৱবৰ্ষক । চেনাইৰ বতৰা আহিব আহিব বুলি তাই অপেক্ষাৰতা । বুকুত তেতিয়া হাজাৰটা ৰণুৱা ঘোঁৰা ।
(আগলৈ)

ষষ্ঠদশ খণ্ড : কুণ্ডলিনী
———————–
বুকুৰ সেই হাজাৰটা ৰণুৱা ঘোঁৰাৰ গতিক ৰোধিব নোৱাৰি তাই খোজ লৈছিল গেটৰ সন্মুখলৈ । হোষ্টেলৰ চকীদাৰ গোবিনদাই খবৰ দিছিল গেটত ৰৈ থকা ভিজিটৰৰ কথা । দূৰৈৰ সৰিঁয়হডৰাৰ হালধীয়াখিনি আনি বুকুতে অটাই তাই সাহিত্যৰ সন্মুখত থিয় দি ৰৈছিল ।‘সাহিত্যদাদা’, কোনোমতে সেপ ঢুকি মাতটো উলিয়াইছিল তাই । হালধীয়া চূৰ্ণীখনেৰে তাইৰ বুকুৰ কম্পন ঢাকিব পৰা নাছিল ।
“বলা, কেন্টিনতে বহোঁ অলপ”, সাহিত্যই তাইলৈ চাই কৈছিল ।
দুয়ো আগবাঢ়িছিল । কলেজ কেম্পাচৰ লানি লানি নিমগছৰ তলেৰে দুয়ো খোজ লৈছিল কেন্টিনলৈ বুলি । হোষ্টেলৰ পৰা কেবাযোৰা চকু পোন হৈছিল সিঁহতে খোজ কঢ়া ৰাস্তাটোত । আপদীয়া বৰষুণজাকে পলকতে তিয়াই গৈছিল সৰ্বশৰীৰ । চূৰ্ণীখনৰ হালধীয়াবোৰেৰে নিজকে মেৰিয়াই লৈ তাই কেন্টিনত আশ্ৰয় লৈছিল । বতাহীয়ে গুণগুণাইছিল, “ক’ৰ এজাক সপোন সপোন যেন বৰষুণ” ।
চাহ-চিংৰাৰ সোৱাদ লৈ দুয়ো কেন্টিনৰ টেবুলত বহি ৰৈছিল ।দুচকুত তিৰবিৰাইছিল প্ৰত্যয়ৰ লক্ষ তাৰকা আৰু মৌন ওঁঠত অযুত আবেগৰ জোৱাৰ ।তাই লুকুৱাই ৰাখিব পৰা নাছিল মুখৰিত হৃদয় ।সিহঁতৰ অৱস্থাটো বাৰুকৈয়ে উপভোগ কৰিছিল সাহিত্যৰ লগৰ লৰাখিনিয়ে । তাইৰ লগৰখিনিয়ে অৱশ্যে সাহিত্যক চিনিয়ৰ বুলি জানিয়েই একো নোকোৱাকৈয়ে মুখ টিপি পাৰ হৈ গৈছিল ।কিনকিনীয়া বৰষুণজাকত তিতি বুৰি সিঁহতে হোষ্টেললৈ বুলি খোজ ল’লে । বয়জ হোষ্টেলৰ পৰা এটা ইয়াৰ্কি ভাঁহি আহিল । বতাহত সেইটোৱে এটা সুঁহুৰিৰ ৰূপ ল’লে । সুঁহুৰিটো তাইৰ বুকুত বহি ল’লে । তাৰ পাছত সুঁহুৰিটো তাইৰ খিৰিকীত ওলমি ৰ’ল । সযতনে সাঁচি থোৱা সেই সুঁহুৰিটোৱে তাইৰ তিতা চুলিখিনিৰ জিপজিপ পৰশত এটা গান হৈ ওঁঠত গুণগুণালে, পুনৰবাৰ ঈশানীৰ সেই প্ৰিয় গান “ক’ৰ এজাক সপোন সপোন যেন বৰষুণ” ।বুকুত থিতাপি লোৱা গানটোৱে তাইৰ ৰূম- বাথৰূম- কৰিডৰ-হোষ্টেলৰ চাঁদ সকলোতে গুঞ্জন তুলি দুলি থাকিল ।
নতুন বতাহজাকে তাইক বাৰুকৈয়ে কোবাইছিল ।মৃদু মধুৰ মলয়াজাকে যে কোনোবাদিনা বিধ্বংসী ধুমুহাৰ ৰূপ ল’ব তাই সপোনতো ভৱা নাছিল তেতিয়া । প্ৰতিদিনেই সাহিত্যৰ সতে সান্ধ্যভ্ৰমণলৈ যোৱা, কেন্টিন নতুবা পুখুৰীৰ পাৰত বহা –এইবোৰৰ মাজতে তাইৰ জগতখন সীমিত হৈ পৰিছিল । সপ্তদৰ্শী, প্ৰান্তিকাহঁতে কেতিয়াবা আপত্তি কৰে, “আমালৈ আজিকালি তোৰ সময়েই নাই” বুলি । সিঁহতৰ যিমান ওজৰ আপত্তি থাকিলেও পৰীক্ষাৰ কেইদিন ঈশানী নহলেই নহয় ।সময়বোৰ খৰস্ৰোতা নদীৰ দৰে আগুৱাই গৈছিল । সমান গতিত খোজ মিলাইছিল তাইৰ আৰু সাহিত্যৰ সম্পৰ্কটোৱে ।
প্ৰকাণ্ড ঘৰটোৰ দুজনীয়া বিছনাখনৰ কোমল তুলীখনৰ ওপৰত আঁঠুত মূৰ গুজি অতীতটোৰ মাজত ডুবি তাই কিমান দেৰি বহি আছে নাজানে । দুৱাৰখন কেৰেক কৰি উঠাৰ শব্দত তাই মূৰ দাঙিলে । কোনোবাই ভুমুকিয়াই গ’ল । হয়তো দীপাবাই । বিছনাৰ কাষৰ টেবুলখনত ৰাতিৰ সাজ ঢাকি থোৱা আছে । খাবলৈ তাইৰ মন-আগ্ৰহ-ভোক কোনোটোৱেই নাই । জীৱনৰ প্ৰতি চূড়ান্ত অনাস্থাই গ্ৰাস কৰি আছে তাইৰ সমগ্ৰ সত্তা। ইয়াৰ পৰা পৰিত্ৰাণৰ উপায় ক’ত নাজানে তাই ।
সমুদ্ৰলৈ মনত পৰিল তাইৰ । বৰকৈ মনত পৰিল । চেন্নাইৰ কোনো এক মেডিকেল কলেজত বিস্তীৰ্ণা আৰু সমুদ্ৰই ছিট পাই গুচি গৈছিল । সমুদ্ৰৰ জীৱনত নিশ্চয়তাৰ ছাপ সেইদিনাই পৰিছিল । যোৱাৰ সময়ত সি ঈশানীক বাৰে বাৰে বুজাইছিল, “বৰ আবেগিক ছোৱালী তই । খোজ লাহেকৈ দিবি । প্ৰতিটো খোজৰে মূল্য আছে।“
অকণমানি যেন চেহেৰাৰ লৰাটোৱে জীৱনৰ শিক্ষা ইমান কম বয়সতে কেনেকৈ আয়ত্ত কৰিছিল ? তাই যে প্ৰতি খোজতে জী্ৱনৰ বৰণীয়া ৰুপটোহে দেখিছিল, সি যে বনৰীয়া ৰূপটোৰ ভূ আগতেই দিছিল ।
ইমান কম দিনতে তাই নিজৰ বিষয়ে নুবুজাখিনি সি বুজি উঠিছিল । ওখ, লাহী দেহৰ ভিতৰৰ থুনুকা মনটোৰ উমান সি তেতিয়াই পাইছিল, বাৰে বাৰে সঁকিয়াইছিল তাইক, “ধুমুহাত ভাগি পৰা ছোৱালী তই” বুলি । সেই কেইদিনতে সি যে তাইৰ ওচৰত ঢাল হৈ থিয় দিছিল, তাই এতিয়াহে বুজি উঠিছে । কোনোদিনেই সমুদ্ৰই সাহিত্যৰ প্ৰতি ধনাত্মক মনো্ভাৱ পোষণ কৰা নাছিল । মুখ ফুটাই নকলেও তাই বুজি উঠিছিল সেই কথা । লাহে লাহে সমুদ্ৰ আৰু তাইৰ ফোনালাপ কমি গৈছিল । কমি গৈছিল ভাৱৰ আদান-প্ৰদান । সেয়াও এবছৰমান আগৰ কথা । তাৰ পাছৰে পৰাই তাৰ লগত তাইৰ কোনো যোগাযোগ নাই । সমুদ্ৰই হয়তো নাজানে তাইৰ মনৰ বাগিচা তচনচ কৰি পেলোৱা ধুমুহাজাকৰ কথা । নাজানে , সি নাজানে । জনা হ’লে সি অন্ততঃ তাইৰ কাষত থিয় দিলেহেঁতেন । কাষত কোনো নথকা সময়খিনিতো সমুদ্ৰৰ ওপৰত তাইৰ অগাধ বিশ্বাস, সমুদ্ৰই হয়তো তাইলৈ হাত আগবঢ়াই ক’লেহেঁতেন “বন্ধু মেলি দে তোৰ দুখৰ দুখনি হাত” ।
বিধিৰ কুটিল দৃষ্টি । সিও নাই কাষত । তাইৰো তাৰ স’তে যোগাযোগ ৰখাৰ মনোবল নাই । ভিতৰত যিমানেই সদ্ভাৱ নকঢ়িয়াওক কিয়, সমুদ্ৰৰ ওচৰত দুৰ্বলতা দাঙি ধৰিব পৰাকৈ এতিয়াও তাই সবল হৈ উঠা নাই ।

ঘৰখনত মৰিশালীৰ নিস্তব্ধতা । বেৰৰ সিপাৰৰ কোঠাৰ পৰা মাকৰ চেপা হুমুনিয়াহবোৰ শেল এপাত হৈ আহি বুকু ভেদিছেহি ।ঘৰত ভৰি দিয়া বাৰঘন্টা পাৰ হৈ গ’ল । এযুগ যেন লগা এই বাৰঘন্টা । বৰ কষ্টত আছে তাই । কথাবোৰ বৰ সলসলীয়াকৈ আগবাঢ়িছিল । পানীৰ দৰে ফটফটীয়া আছিল তাইৰ মনৰ ছবি । ধুমুহাজাকৰ কবলত পৰি সেই স্পষ্ট জলছৱিৰ এতিয়া খণ্ডিত ৰূপ । মনিব নোৱৰা ছৱি । ধূসৰ ।
ডক্টৰ-নাৰ্ছৰ তত্বাৱধানত তাইৰ শাৰীৰিক কষ্টৰ উপশম হৈছে । বিপৰীতে বৃদ্ধি পাইছে মানসিক কষ্ট । এই কষ্টৰ অন্ত নপৰে । প্ৰেমৰ প্ৰতি, নাৰীত্বৰ প্ৰতি তীব্ৰ অনাস্থাই কঢ়িয়াই অনা এই কষ্ট । যি কষ্ট দ্ৰৌপদীযে আজীৱন কঢ়িয়াইছিল । জনপূৰ্ণ ৰাজসভাত কুচক্ৰান্তৰ বলি হৈ যি কষ্ট কঢ়িয়াইছিল দ্ৰৌপদীয়ে ।

চাৰিওফালৰ চিনাকী মুখবোৰ, চিনাকী মানুহবোৰ তাইৰ বাবে অচিনাকী হৈ পৰিল । ভগৱানলৈ এক ক্ষো্ভ জাগিল তাইৰ । ডিঙিত পিন্ধি থকা ভগৱানৰ লকেটটো তাই খুলি পেলালে, প্ৰশ্ন তুলিলে ভগৱানক, “বিশাল জনগণৰ সন্মুখত অপদস্থ হৈছিলো সিদিনা, তুমি চকু মুদি থাকিলা । অবিশ্বাসৰ জুইত জ্বলিছো আজি, তুমি মৌন হৈ চাই ৰৈছা ।অথচ তোমাক যে পূজিছিলো প্ৰতি পল” ।

ৰাতি দুই বাজিছে । তাইৰ ৰূমত তাইৰ সতে নিৰাশাৰ সহবাস ।অদমনীয় স্থিতি দুয়োৰে ।তাই যুঁজিছে নিজৰ সতে । নিৰাশাই যুঁজিছে তাইৰ সতে । মাজে মাজে তীব্ৰ তাচ্ছিল্যপূৰ্ণ হাঁহিৰে নিৰাশাই তাইক ধৰাশায়ী কৰে । বিপৰীতে তাই নিজৰ অদমনীয় স্থিতি খামুচি উঠি বহে ।
নিৰাশাৰ অবিৰাম আক্ৰমণত ধৰাশায়ী হৈ তাই কাতৰ চকুযুৰিৰে ওপৰলৈ চালে, তাৰ পাছত লাহেকৈ ক’লে, “ জীৱন তোক বৰ ভাল পাইছিলো মই । ভাল পাওঁ বাবেই আজিও এটা টোপ পৰিবলৈ নিদিয়াকৈ ৰৈ দিছো তোৰ কাষত । জীৱন তোৰ ওপৰত একোৱে অনুযোগ নাছিল কোনোদিন । সাতোটি বৰণেৰে বৰণীয়া হোৱাৰ দিনাও নতুবা আজি কুটিল বন্যতাত বনৰীয়া হোৱাৰ দিনাও তোক লৈ মোৰ আপত্তি নাই । জীৱন তোক শিতানৰ কাষত নিচুকাইছিলো প্ৰতিক্ষণ । তই মাথোঁ জী উঠাৰ পথ দেখুৱাই দে এবাৰ” ।
চকুহাল মোহাৰি ওপৰলৈ চাই ৰ’ল তাই । এই ঘৰ, এই চহৰ এৰি তাই যাবগৈ । যাবগৈ । তাই যাবগৈ । য’ত নাথাকিব কোনো চিনাকী মুখৰ অচিনাকী হৃদয়, তাতহে খোপনি পুতিব তাই ।

সপ্তদশ খণ্ড: কুণ্ডলিনী
———————-
ৰাতিপুৱাল । নিৰাশাৰ ৰাতিপুৱাল । তাই নীৰৱে নিজৰ কামবোৰ কৰিলে । মাকক এতিয়ালৈকে লগ পোৱা নাই তাই । মাক শৰ্য্যাশায়ী । কাষৰ ৰূমৰ পৰা আহিছে সেই খবৰ । তাই মৰসাহস কৰি মাকৰ ৰূমৰ দুৱাৰ খুলিলে ।
“নোসোমাবি” । বজ্ৰকঠোৰ হুংকাৰ এটাই যেন তাইৰ ভৰি দুখন জপটিয়াই ধৰিলে । আগলৈ খোজ পেলাব নোৱাৰা হৈ পৰিল ভৰিদুখনিয়ে । পিছ হুঁহকিবলৈকো শতযুগৰ শিথিলতা । দেউতাক, তাইৰ মৰমৰ দেউতাক, সদা হাস্যমুখৰ দেউতাকৰ মাত আছিল সেয়া ।
বেগটো পিঠিত লৈ তাই গেট খুলিলে । সন্মুখত হাবিয়নী বাট । ভয় নালাগিছিল তেতিয়াও, ভয় নালাগে এতিয়াও । পাৰ্থক্য মাথোঁ এটাই । তেতিয়া এহাল চকুৰ দৃষ্টিৰ পোহৰে বাট উজলাইছিল । অথচ আজি তাইৰ আন্ধাৰ পিছল বাটত খুপি খুপি খোজকঢ়াৰো মনোবল নাই । ভাগৰুৱা, ক্লান্ত, নিস্তেজ মন এটিৰে তাই ঘৰৰ পৰা ওলাই আহিছে ।অনিশ্চিত পথত ভৰি দিছে তাই । মৃত্যুৰ কিৰিলী শুনিও তাই আগবাঢ়ি গৈছে । মৃত্যুৱে যে সেইদিনাই আঁকোৱালি ল’লেহেঁতেন তাইক । সৰ্বশৰীৰ তেজেৰে আঁকিও বিধ্বস্ত মনটো পুহিও জীয়াই থকাৰ শেষ আশাকণ ত্যাগ কৰিব নোৱাৰিলে । সেইবাবেই জীয়াই থাকিল আজিও । নাজানে কিহৰ তাড়নাত । হেৰুওৱাৰ ঘৰ পৰিপূৰ্ণ, পোৱাৰ ঘৰত আকাশবিশাল শূন্য । তথাপি জীৱন সত্য । মৃত্যুও নহয় অসত্য । জীৱন- মৃত্যুৰ হিচাপত তাই এতিয়াও অপক্ক । চিলিং ফেনখনে নতুবা চোকা ব্লেডখনে নতুবা নীলৰঙী বিহৰ বটলটোৱে টনা নাই তাইক এতিয়ালৈকে । টনা নাই চাৰ্টিফিকেটৰ ভৰত পাব পৰা প্ৰাচুৰ্যময় জীৱন এটাৰ উচ্ছলতাই । য’ত জীৱনৰ পৰা আহৰণ কৰা শিক্ষাগত অৰ্হতাই শূন্য, তাত পুথিগত অৰ্হতাৰ গধুৰ নম্বৰকেইটাই আকৃষ্ট কৰা নাছিল তাইক । নাছিল বাবেই, কলেজৰ পৰা প্ৰদান কৰা চাৰ্টিফিকেটখন টুকুৰা টুকুৰকৈ ফালি ডাষ্টবিনলৈ দলিয়াই পেলালে তাই । ভৰিৰে মোহাৰি পেলালে ৰঙীন সপোন, মোহাৰি পেলালে প্ৰেমৰ সুকোমল সংজ্ঞা, মচি পেলালে আত্মীয় আত্মীয় যেন লগা সম্পৰ্কবোৰ ।
জীৱনটোৱেই জুৱা । হাৰি হাৰিও জিকাৰ নিচা । জিকি জিকিও হাৰি যায়, অথচ জীৱনৰ ডিঙা পাৰ কৰি নিয়াৰ ৰাগীত ৰাগিয়াল জুৱা । হৰতনৰ পাতখিলা নেমেলাকৈয়ে তাইও খেলিব সেই জুৱা ।
দিনটো তলৌ তলৌকৈ ঘূৰি তাই সন্ধ্যা আহি ৰেল ষ্টেচনত বহি ৰ’ল । এখন ৰুটি নতুবা এটকীয়া মুদ্ৰা এটাইও মনত বাহ লোৱা নাই এতিয়ালৈকে ।দীঘল উকি মাৰি ৰেলবোৰ আহিছে । প্লেটফৰ্মত ৰৈ থকা মানুহবোৰ লৰিধৰি ৰেলত উঠেগৈ । মানুহবোৰ জাপি জাপি ৰেলখনে গতি লয় বিৰামহীনভাৱে । প্লেটফৰ্মৰ মানুহবোৰ সেৰেঙা হৈ আহে । তাই কুঁচিমুচি বহি ৰয় প্লেটফৰ্মৰ এচুকৰ বেঞ্চ এখনত । শেষৰ ৰেলখন ৰৈছিলহি প্লেটফৰ্মত । চেন্নাইলৈ যোৱা ট্ৰেইনখন ৰ’লহি । চেন্নাইলৈ মনত পৰাৰ লগে লগে সমুদ্ৰলৈ মনত পৰিল । সিয়েই আছে তাইৰ বাবে একমাত্ৰ আপোনজন হৈ । তেজৰ সম্পৰ্ক নোহোৱাকৈয়ে তাৰ লগত হৃদয়ৰ টান থকা একমাত্ৰ বন্ধু সি । দুখৰ দুখনি হাত মেলি সিয়েই হয়তো বাকী ৰৈছেগৈ । তথাপি তথাপি !!
ৰিণি ৰিণি সমুদ্ৰৰ নামৰ আশা এটা বাজি থকাৰ সময়তো তাইৰ মাজৰ অহমিকাখিনি থূপ খাই আহে । তাক আমনি কৰিব পৰাকৈ সিদ্ধান্ত লব পৰা নাই বাবেই তাই এতিয়াও জনশূন্য প্লেটফৰ্মত অকলে বহি ৰৈছে । জীৱনৰ ৰণাংগনত যুঁজ দিব পৰাকৈ সমল বুলিবলৈ বেগৰ ভিতৰত আছে মাথোঁ হায়াৰ ছেকেণ্ডাৰীৰ চাৰ্টিফিকেটখন । মোটা অংকৰ শকত দৰমহাৰ লোভ দেখুওৱা শকত চাৰ্টিফিকেটখন তাই টুকুৰা টুকুৰকৈ তাই ফালি পেলাইছিল । শেষ পৰীক্ষাটো দি ঘৰলৈ উভতি অহাৰ সময়তে ঘটিছিল সেই কাণ্ড । মনলৈ অহা কথাবোৰ পাহৰিবলৈ তাই চকুযোৰ মুদি দিলে । শেষৰ ট্ৰেইনখনো ঝক ঝক কৰি গুচি গ’ল । এমুঠি অনিশ্চয়তা বুকুত সাৱটি বহি ৰ’ল তাই ।
ঠিক কোনটো বিন্দুৰ পৰা তাইৰ ধ্বংসমুখী যাত্ৰা আৰম্ভ হৈছিল বাৰু ? সাহিত্যৰ পঢ়াবোৰ বেয়া হ’বলৈ আৰম্ভ কৰিছিল । পৰীক্ষাবোৰত নম্বৰৰ ওজন কমিবলৈ আৰম্ভ কৰিছিল । তাই চিন্তাত পৰিছিল । সিহঁতৰ মাজত চলি থকা প্ৰেমৰ সম্পৰ্কটোৱে কিবা খেলিমেলি ক

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Don`t copy text!